Bài 10. Photpho

Bài 14 :
PHOTPHO
Phot pho do nhà bào chế thuốc kiêm nhà buôn người Đức là Henmich Brand tìm ra năm 1669.
Theo chữ Hy Lạp photpho có nghĩa là “lửa ma”         
Các thực phẩm giàu photpho
Nguồn cung cấp photpho khác
I/ VỊ TRÍ VÀ CẤU HÌNH ELECTRON NGUYÊN TỬ
II/ TÍNH CHẤT VẬT LÍ
- Đơn chất photpho tồn tại ở một số dạng thù hình phổ biến là photpho trắng và photpho đỏ .
- Một số khác như Photpho đen , Photpho vàng …
1) Photpho trắng
- Photpho trắng có cấu trúc mạng tinh thể phân tử .
- Các nút mạng là các phân tử hình tứ diện P. Các phân tử này có lực tương tác yếu.
Photpho trắng phát quang trong bóng tối .
Tại nạn cháy xe do vận chuyển photpho trắng .
2) Photpho đỏ
Cấu trúc polime của photpho đỏ .
-3 0 +3 +5
P
Tính oxi hoá
Tính khử
Các số oxi hoá của photpho:
? Photpho trắng hoạt động hơn photpho đỏ.
 III/ TÍNH CHẤT HOÁ HỌC
? Liên kết trong P là liên kết đơn, kém bền hơn liên kết ba trong phân tử nitơ. Vì vậy ở điều kiện thường photpho hoạt động hơn nitơ.
1/ Tính oxi hóa
? Photpho thể hiện tính oxi hoá khi phản ứng với kim loại mạnh ( K, Na, Ca, Mg,.) tạo photphua kim loại.
VD: P + Ca
Ca3P2
0
0
+2
-3
2
3
Canxi photphua
2/ Tính khử
?a. Tác dụng với oxi tạo các oxit
0 +3
Thiếu oxi: 4 P + 3 O2 -> 2 P2O3
(điphotpho trioxit)
0 +5
Dư oxi: 4P + 5O2 -> 2 P2O5
(điphotpho pentaoxit)
Hiện tượng ma trơi
Giải thích 1 số hiện tượng thường gặp:
- Ma trơi thường xuất hiện trên những đầm lầy có sinh vật mục nát và trên những nấm mồ trong điều kiện thời tiết đặc biệt nào đó như có mưa, giông, …
Ma trơi thực chất là một phản ứng hóa học. Photpho có trong protein - cơ thể người, khi cơ thể người bị phân hủy - protien trong cơ thể người bị phân hủy tạo ra photphin PH3 và một lượng nhỏ điphotphin P2H4 ( dạng khí ). Khi thoát ra từ lòng đất, chúng tác dụng với oxi trong không khí và bùng cháy, tạo ra những ngọn lửa lập lòe - ma trơi .
Photphin rất độc có thể gây chết khi hít phải. Trong thuốc diệt chuột có 1 lượng nhỏ Zn3P2, chính chất này khi gặp nước giải phóng khí PH3 => làm chuột chết.
2/ Tính khử
?b. Tác dụng với clo:
0 +3
Thiếu clo: 2 P + 3 Cl2 -> 2 PCl3
(photpho triclorua)
0 +5
Dư clo: 2P + 5Cl2 -> 2 PCl5
(photpho pentaclorua)
 IV/ ỨNG DỤNG
- Phần lớn photpho được điều chế dùng để sản xuất axit photphoric, sản xuất diêm
- Ngoài ra photpho còn được dùng để sản xuất bom, đạn cháy, pháo …
- Đầu que diêm: Chất oxi hoá mạnh KClO3, chất dễ cháy S, keo dính, bột thuỷ tinh.
- Vỏ bao diêm: Photpho đỏ, bột thuỷ tinh, keo dính.
Phản ứng xảy ra khi đánh diêm:
7KClO3 + 6P + 3S -> 7KCl + 3SO2 + 3P2O5
Đạn pháo Israel với màu trắng của phốtpho được bắn vào Gaza ngày 4/1/2009. (Ảnh: AFP/TTXVN)
Bom phốt-pho.
Một trong những ứng dụng của photpho .
 V/ TRẠNG THÁI TỰ NHIÊN
1. Trong thiên nhiên photpho chủ yếu có ở hai khoáng vật: apatit Ca3(PO4)2.CaF2 và photphorit Ca3(PO4)2
Photphorit .
Tinh thể apatit
2. Nước ta có mỏ apatit ở Lào Cai , Thái Nguyên, Thanh Hóa .

3. Photpho còn có trong protein thực vật ( hạt , quả), trong xương răng, bắp thịt , tế bào não … của người và động vật .
?Nung hỗn hợp quặng photphorit, cát và than cốc ở 12000C trong lò điện .

Ca3(PO4)2 + 3SiO2 +5C -> 3CaSiO3 + 2P + 5CO
 VI/ SẢN XUẤT
Khai thác apatit ở Lào Cai .
Bài tập:
Câu 1: Công thức đúng của magie photphua là:
A. Mg2P2O7
B. Mg2P3
C. Mg3P2
D. Mg3(PO4)2

C ®óng
Câu 2: Cho cấu hình electron của
N: 1s22s22p3 ; P: 1s22s22p63s23p3
Những kết luận nào sau đây là sai:
A. Nitơ ở ô thứ 7, photpho ở ô thứ 15.
B. Nitơ thuộc chu kì 2, photpho thuộc chu kì 3.
C. Nitơ có 2 lớp electron, photpho có 3 lớp e.
D. Nitơ có 5 e lớp ngoài cùng, photpho có 3 e lớp ngoài cùng.
Đáp án
D
Chúc các em học tốt!