Bài 10. Photpho

Bài 10: PHOTPHO
Tiết 16
ĐẶNG THỊ LAN ANH
Nguyên tố Photpho rất cần cho người và động vật
Nội dung
Vị trí và cấu hình electron nguyên tử
Tính chất vật lí
Tính chất hóa học
Ứng dụng
Trạng thái tự nhiên – Điều chế
I. Vị trí - cấu hình electron nguyên tử
Photpho thuộc ô thứ 15, nhóm VA, chu kì 3 trong BTH.
Cấu hình e nguyên tử của P: 1s22s22p63s23p3
Lớp e ngoài cùng: 3s23p3
→ Trong các hợp chất, P có hóa trị 5 hoặc 3
II. Tính chất vật lí
Photpho đỏ
Cấu trúc polime.
Cấu trúc mạng tinh thể phân tử. Nút mạng là các phân tử P4
Chất bột, màu đỏ
Photpho trắng
Chất rắn trong suốt, màu trắng hoặc hơi vàng
1. Phot pho trắng
Mềm, dễ nóng chảy và dễ bay hơi
Không tan trong nước, tan trong các dung môi hữu cơ như benzen, ete..
Tự bốc cháy trong không khí ở > 400C -> cách bảo quản: ngâm trong nước.
Rất độc, gây bỏng nặng khi rơi vào da
P trắng đun đến 250 độ C không có không khí thì chuyển thành P đỏ.
2. Photpho đỏ
Dễ hút ẩm, khó nóng chảy và khó bay hơi
Không tan trong các dung môi thông thường.

Bền trong không khí ở nhiệt độ thường. Cháy ở nhiệt độ > 2500C.
�t độc, không gây bỏng.
P đỏ đun nóng không có không khí, làm lạnh thì chuyển thành P trắng.
Hơi P
P đỏ
P trắng
Sơ đồ chuyển hóa P đỏ chuyển thành P trắng
2500C không có kk
Làm
lạnh
> 2500C
ko có kk
Photpho trắng phát quang trong bóng tối
Tai nạn cháy xe do vận chuyển Photpho trắng
III. Tính chất hóa học
Ở điều kiện thường P hoạt động hóa học mạnh hơn N2
Photpho trắng hoạt động hóa học mạnh hơn photpho đỏ
III. Tính chất hóa học
Tính oxi hóa
Photpho thể hiện tính oxi hóa khi tác dụng với một số kim loại mạnh (Ca, Na, Mg, K…)
Photpho + Kim loại → Photphua kim loại




Lưu ý: Các Photphua kim loại rất độc
2. Tính khử
Khi tác dụng với các phi kim mạnh như oxi, halogen ,… photpho thể hiện tính khử
a/ Tác dụng với O2 → tạo các oxit
Thiếu oxi


Dư oxi
Điphotpho trioxit
Điphotpho pentaoxit
b/ Tác dụng với clo → photpho clorua
Thiếu Clo

* Dư Clo



c/ Tác dụng với hợp chất có tính oxi hóa mạnh (HNO3 , KClO3 , KNO3, K2Cr2O7 …)
Photpho triclorua
Photpho pentaclorua
* Kết luận về tính chất hóa học của Photpho
Phốt pho vừa có khả năng thể hiện tính khử, vừa có khả năng thể hiện tính oxi hóa
Thể hiện tính khử khi tác dụng với một số phi kim và một số chất có tính oxi hóa mạnh. Số oxi hóa của P tăng từ 0 lên +3 hoặc +5.
Thể hiện tính oxi hóa khi tác dụng với kim loại hoạt động. Số oxi hóa của P giảm từ 0 xuống -3.
Đạn pháo Israel với màu trắng của phốtpho được bắn vào Gaza ngày 4/1/2009
V. Trạng thái tự nhiên – Điều chế
Trạng thái tự nhiên
Trong tự nhiên photpho có chủ yếu ở hai khoáng vật





Ngoài ra P có trong protein thực vật, trong xương, răng… của người và động vật
2. Sản xuất
Nung hỗn hợp quặng photphorit (hoặc apatit), cát và than cốc ở 12000C trong lò điện.
Khai thác Apatit ở Lào Cai
Bài tập củng cố
Bài 1: P trắng hoạt động mạnh hơn P đỏ do:
P trắng xốp hơn P đỏ thiết diện bề mặt tăng.
P trắng có cấu trúc tinh thể P4 kém bền, P đỏ có cấu trúc tinh thể Pn bền hơn. Độ dài liên kết P – P ở P trắng dài hơn P đỏ.
P trắng bức xạ năng lượng ánh sáng, P đỏ hấp thụ năng lượng ánh sáng tốt.
P trắng nhẹ hơn P đỏ.
Làm bài tập 2tr49 SGK
Làm bài tập 3tr49 SGK
Xin chân thành cảm ơn!
Câu hỏi 1:
Em hãy cho biết vi trí ( ô, chu kỳ, nhóm ) của nguyên tố Photpho ( P ) trong bảng HTTH ? Từ đó hãy viết cấu hình electron nguyên tử của nguyên tố Photpho?
Câu hỏi 2:
Dựa vào cấu hình eletron nguyên tử hãy cho biết nguyên tố P có thể có hoá trị bao nhiêu trong hợp chất với các nguyên tố khác?
Câu hỏi 3:
Em hãy cho biết nguyên tố Photpho có những dạng thù hình phổ biến nào?

Câu hỏi 4:
Các dạng thù hình đó có những t/c vật lý gì?
Phiếu học tập : Hãy so sánh cấu tạo và t/c vật lý của photpho đỏ và photpho trắng
Câu hỏi 5: T?i sao ở điều kiện thường, P hoạt động hoá học mạnh hơn N2 (dễ tham gia phản ứng hơn)?

Câu hỏi 6: Dựa vào đặc điểm cấu tạo của P đỏ và P trắng, em hãy dự đoán khả năng phản ứng hoá học của chúng (dạng nào dễ tham gia phản ứng hơn)?

Câu hỏi 7: Cho biết các số oxi hoá thường gặp của photpho?
T? dú em hãy dự đoán tính chất hoá học của P

Cõu h?i 8: K?t lu?n v? tớnh ch?t húa h?c c?a P.