Bài 10. Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa

Kính chào thầy và các bạn
01
Phần hai:
CÔNG DÂN VỚI CÁC VẤN ĐỀ
CHÍNH TRỊ-XÃ HỘI
Bài 10:
NỀN DÂN CHỦ
XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
02
03
Nội dung bài học:
ĐẶT VẤN ĐỀ.
BẢN CHẤT CỦA NỀN DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA:
a/ Dân chủ.
b/ Năm phương diện thể hiện bản chất của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa .
C. XÂY DỰNG NỀN DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM:
a/ Nội dung cơ bản của dân chủ trong lĩnh vực kinh tế.
b/ Nội dung cơ bản của dân chủ trong lĩnh vực chính trị.
c/ Nội dung cơ bản của dân chủ trong lĩnh vực văn hóa.
d/ Nội dung cơ bản của dân chủ trong lĩnh vực xã hội.
D. NHỮNG HÌNH THỨC CƠ BẢN CỦA DÂN CHỦ:
a/ Hình thức dân chủ trực tiếp .
b/Hình thức dân chủ gián tiếp .
E. CỦNG CỐ VÀ LUYỆN TẬP.

Đặt vấn đề:
04
Đầu tiên ta cần hiểu Dân chủ là gì? Trong 5 chế độ xã hội, thì nền dân chủ xuất hiện từ chế độ xã hội nào?
¤ Dân chủ là quyền của nhân dân, thuộc về nhân dân, là quyền làm chủ của nhân dân trong các lĩnh vực của đời sống xã hội.Dân chủ là một hình thức nhà nước gắn với giai cấp thống trị => Dân chủ luôn mang bản chất giai cấp
� - CXNT: h? lao d?ng s?n xu?t theo c?ng d?ng, v� h? b?u ra m?t ngu?i d?ng d?u c?ng d?ng, n?u ngu?i d?ng d?u c?ng d?ng khơng cham lo cho l?i ích c?a c? c?ng d?ng thì s? b? b�i mi?n v� b?u ra ngu?i m?i => d�n ch?.
- CHNL: giai c?p ch? nơ l?p ra nh� nu?c - nh� nu?c d�n ch? (m?i quy?n l?c thu?c v? nh�n d�n). Nhung d�n ? d�y l� giai c?p ch? nơ, trí th?c, v� m?t s? ngu?i d�n t? do. ri�ng nh?ng ngu?i d�n l�m nơ l? thì khơng du?c g?i l� d�n. => d�n ch? ch? cĩ trong m?t giai c?p m� thơi.
- PK: l� ch? d? qu�n ch? khơng ph?i ch? d? d�n ch?. Nhung trong tri?u dình v?n cĩ nh?ng bi?u hi?n c?a d�n ch?.
- TBCN: d�n ch? ch? cĩ ? giai c?p tu s?n.
- T? 1917 sau th?ng l?i c?a c�ch m?ng th�ng 10 Nga, nh�n d�n lao d?ng m?i x�y d?ng m?t n?n d�n ch? XHCN, d�y m?i l� d�n ch? th?t s?, d�n ch? c?a nh�n d�n lao d?ng.
05
=> Nền dân chủ XHCN ra đời và từng bước phát triển từ khi chính quyền Nhà nước của giai cấp công nhân và nhân dân lao động được thành lập. Sự hình thành nền dân chủ XHCN đánh dấu bước phát triển mới về chất so với các nền dân chủ trước đó.
06
I/ Bản chất của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa:
Câu hỏi thảo luận:
 Nền dân chủ XHCN mang bản chất của giai cấp nào?
 Cơ sở kinh tế, cơ sở xã hội của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là gì?
 Dân chủ XHCN là dân chủ cho ai?
 Tại sao dân chủ XHCN tất yếu đòi hỏi phải gắn liền với pháp luật, kỉ luật, kỉ cương?
- Mang bản chất giai cấp công nhân.
- Có cơ sở kinh tế là chế độ công hữu về tư liệu sản xuất.
- Lấy hệ tư tưởng Mác – Lênin làm nền tảng tư tưởng.
- Là nền dân chủ của nhân dân lao động.
Dân chủ XHCN gắn với pháp luật, kỉ luật, kỉ cương.

07
Bản chất của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa bắt nguồn từ chính bản chất của chủ nghĩa xã hội, được thể hiện:
 Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa mang bản chất giai cấp công nhân.
 Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa có cơ sở kinh tế là chế độ công hữu về tư liệu sản xuất.
 Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa lấy hệ tư tưởng Mác – Lênin làm nền tảng tinh thần của xã hội.
 Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là nền dân chủ của nhân dân lao động.
 Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa gắn với pháp luật, kỉ luật, kỉ cương.
08
09
II/ XÂY DỰNG NỀN DCXHCN Ở VIỆT NAM
TRONG LĨNH VỰC KINH TẾ CHÍNH TRỊ:
Nền dân chủ XHCN không thể có đầy đủ khi giai cấp công nhân và nhân dân lao động vừa giành chính quyền. Mà phải trải qua một quá trình hình thành, phát triển và từng bước hoàn thiện. Quá trình đó diễn ra trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội.
Hãy nêu những ví dụ về dân chủ trong lĩnh vực kinh tế?
- Sản xuất hàng dệt may, công dân phải nộp thuế.
- Kinh doanh gạo công dân phải nộp thuế.
1. Nội dung cơ bản của dân chủ trong lãnh vực kinh tế:
Nêu nội dung cơ bản của dân chủ trong lãnh vực kinh tế ? Biểu hiện?
10
Nội dung: Thực hiện quyền làm chủ của công dân đối với tư liệu sản xuất ,trên cơ sở đó làm chủ quá trình quản lí sản xuất và phân phối sản phẩm.
Biểu hiện * Thực hiện chính sách kinh tế mới nhiều thành phần.
* Mọi công dân cũng như các thành phần kinh tế điều bình đẳng và tự do kinh doanh trong khuôn khổ pháp luật.
* Làm chủ trên lĩnh vực kinh tế là cơ sở củng cố quyền làm chủ của công dân trên mọi lĩnh vực, kể cả lĩnh vực chính trị.
Tuy nhiên, quyền làm chủ của công dân không có nghĩa là công dân chỉ được hưởng quyền mà phải làm tròn nghĩa vụ đối với nhà nước và xã hội
11
2. Nội dung cơ bản của dân chủ trong lĩnh vực chính trị:
Hãy nêu những ví dụ về dân chủ trong lĩnh vực chính trị?
Ví dụ:
- Bầu cử Quốc hội.
- Báo chí đưa tin chống tiêu cực (tham ô, tham nhũng).
- Tham gia góp ý dự thảo hiến pháp, pháp luật.
Nêu nội dung cơ bản của dân chủ trong lãnh vực chính trị ? Biểu hiện?
12

A. Nội dung: Mọi quyền lực thuộc về nhân dân trước hết là nhân dân lao động.
B. Biểu hiện:
Quyền bầu cử và ứng cử vào các cơ quan quyền lực nhà nước, các tổ chức chính trị xã hội.
Quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội, tham gia thảo luận các vấn đề chung của nhà nước và địa phương.
Quyền kiến nghị với các cơ quan nhà nước biểu quyết khi nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân.
Quyền thông tin, tự do ngôn luận, tự do báo chí.
Quyền giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước.
Quyền khiếu nại, tố cáo…

13
Hãy nêu những ví dụ về dân chủ trong lĩnh vực văn hóa?
- Sáng tác thơ (có tiền nhuận bút).
- Hưởng thụ ca nhạc, sân khấu.
- Bảo vệ quyền lợi cho người sáng tác (chống đạo văn, đạo nhạc).
Nêu nội dung cơ bản của dân chủ trong lãnh vực văn hóa ? Biểu hiện?
3. Nội dung cơ bản của dân chủ trong lĩnh vực văn hóa:
14
Nội dung:
+ Thực hiện quyền làm chủ và bình đẳng của công dân trong lĩnh vực văn hóa.
B. Biểu hiện:
+ Quyền tham gia đời sống văn hóa.
+ Quyền được hưởng lợi ích từ sáng tạo văn hóa, văn nghệ của chính mình.
+ Quyền sáng tác, phê bình văn hóa, nghệ thuật.
+ Giải phóng con người khỏi những thiên kiến lạc hậu, loại bỏ mọi áp bức về tinh thân và đưa văn hóa đến cho mọi người.
15
Hãy nêu những ví dụ về dân chủ trong lĩnh vực xã hội?

Nêu nội dung cơ bản của dân chủ trong lãnh vực xã hội ? Biểu hiện?
Ví dụ:
- Công dân từ 15 tuổi trở lên được kí hợp đồng lao động.
- Người lao động được mua bảo hiểm y tế.
- Chính sách thương binh liệt sĩ, người già cô đơn…
4. Nội dung cơ bản của dân chủ trong lĩnh vực xã hội:
16
Nội dung:
+ Đảm bảo những quyền xã hội của công dân.
B. Biểu hiện:
Quyền lao động; Quyền bình đẳng nam, nữ.
Quyền được hưởng an toàn xã hội và bảo hiểm xã hội.
Quyền hưởng chế độ bảo vệ sức khỏe.
Quyền bình đẳng về nghĩa vụ và quyền lợi, về cống hiến và hưởng thụ của các thành viên trong xã hội.
Quyền được đảm bảo về mặt vật chất, tinh thần khi không còn khả năng lao động.

17
- Hoàn thiện Nhà nước XHCN.
- Hoàn thiện cơ chế đảm bảo cho nhân dân thật sự tham gia vào quá trình quản lí Nhà nước.
- Đào tạo, bồi dưỡng, bố trí đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước có phẩm chất đạo đức, có chuyên môn nghiệp vụ giỏi,…, tạo điều kiện cho nhân dân thực hiện quyền làm chủ.
- Có cơ chế, biện pháp kiểm soát, ngăn ngừa và trừng trị tệ quan liêu, tham nhũng, lộng quyền, vô trách nhiệm, xâm phạm quyền dân chủ của công dân.
- Ngăn chặn và khắc phục tình trạng dân chủ hình thức, cực đoan.
Ví du: Về các ngành luật trong hệ thống pháp luật Việt Nam.
* Những yêu cầu nền dân chủ XHCN:
Những nội dung cơ bản của nền dân chủ XHCN càng cho chúng ta thấy rõ bản chất
của nền dân chủ XHCN ở nước ta. Để quyền lực hoàn toàn thuộc về nhân dân.
Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm đến các yêu cầu sau đây:
18
III/ Những hình thức cơ bản của dân chủ:
DÂN CHỦ
Dân
Chủ
Trực
Tiếp
Dân
Chủ
Gíán
Tiếp
19
a/ Hình thức dân chủ trực tiếp:
Là hình thức dân chủ với những quy chế, thiết chế để
nhân dân thảo luận, biểu quyết, tham gia trực tiếp quyết
định công việc của cộng đồng, của Nhà nước.
20
Hãy nêu ví dụ về những hình thức dân chủ trực tiếp ?
Ví dụ:
- Công dân bầu trưởng thôn, tổ trưởng dân phố, bầu cử HĐND các cấp.
- Trưng cầu ý kiến của dân.
* Những hình thức phổ biến nhất của dân chủ trực tiếp ngày nay là gì?
Trưng cầu ý dân ( trong phạm vi toàn quốc).
 Bầu cử Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp.
 Thực hiện sáng kiến pháp luật (nhân dân được tham gia xây dựng, sửa đổi, bổ sung các đạo luật).
 Dân chủ trực tiếp còn là việc làm chủ trực tiếp bằng các hình thức nhân dân tự quản, xây dựng và thực hiện các quy ước, hương ước phù hợp vớ pháp luật.
21
b/ Hình thức dân chủ gián tiếp:
- Là hình thức dân chủ thông qua những quy chế, thiết chế để nhân dân bầu ra những người đại diện thay mặt mình quyết định các công việc chung của cộng đồng, của Nhà nước.
Hãy nêu ví dụ về những hình
thức dân chủ trực tiếp ?
- HĐND tỉnh, huyện, xã do nhân dân địa phương bầu ra có nhiệm vụ thay mặt nhân dân quản lí xã hội (trên tất cả các lĩnh vực).
22
Hai hình thức dân chủ có mối quan hệ với nhau không?
Vì sao? Mặt nào còn hạn chế? Giải pháp khắc phục?
- Dân chủ trực tiếp và gián tiếp có mối quan hệ mật thiết với nhau.
Vì: Đều là hình thức của chế độ dân chủ tập trung mang tính quần chúng rộng rãi nhưng lại phụ thuộc vào trình độ nhận thức của người dân.
- Hạn chế của dân chủ gián tiếp: nguyện vọng của công dân không được phản ảnh trực tiếp mà thông qua người đại diện của mình và phụ thuộc khả năng người đại diện.
Ví dụ:
+ Cán bộ xã thay mặt nhân dân quản lí đất đai, trên thực tế bán đất chia nhau hưởng lợi.
+ Một số cán bộ, Đảng viên, công chức không thực sự là công bộc của dân tham ô, tham nhũng, tiêu cực .
_Cách khắc phục:
Cần phải kết hợp sử dụng tốt cả hai hình thức dân chủ trực tiếp và gián tiếp để phát huy tối đa hiệu quả của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa.
23
=> Dân chủ XHCN vừa là mục tiêu, vừa là động lực của công cuộc đổi mới xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Thể hiện mối quan hệ gắn bó giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân. Nhà nước đại diện quyền làm chủ đồng thời là người tổ chức thực hiện đường lối chính trị của Đảng. Mọi đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước đều là lợi ích của nhân dân có sự tham gia góp ý kiến của nhân dân.
24
Nền dân chủ XHCN hình thành với thắng lợi của cách mạng vô sản: xóa bỏ chế độ tư hữu, xác lập chế độ sở hữu XHCN về TLSX. Xây dựng, Nhà nước pháp quyền XHCN vững mạnh và giữ vững vai trò lãnh đạo của Đảng là những vấn đề rất quan trọng để thực hiện dân chủ XHCN, xứng đáng với lí tưởng mà Bác Hồ từng mong mỏi.
CỦNG CỐ & LUYỆN TẬP
25
+ Dân chủ và tập trung, dân chủ và pháp luật, kỉ cương, kỉ luật không bài trừ và phủ định nhau; trái lại, chúng nằm trong sự thống nhất biện chứng, là điều kiện, tiền đề tồn tại và phát triển của nhau. Dân chủ XHCN không thể thực hiện được nếu những hành vi xâm phạm quyền dân chủ của nhân dân không được xử lí kịp thời, đúng đắn. Vì vậy, để có dân chủ và dân chủ được thực hiện thì các quyền dân chủ của nhân dân phải được thể chế hóa thành Hiếp pháp và pháp luật, đồng thời phải được thực hiện bằng các thiết chế tương ứng của Nhà nước.
+ Tuyệt đối hóa bất kì một mặt nào đó trong hai mặt trên đây (hoặc là mặt dân chủ, hoặc là mặt tập trung, kỉ cương, kỉ luật) đều dẫn đến hoặc là vô chính phủ hoặc là tập trung quan liêu. Dù là cực này hay cực kia đều mang lại nguy hại cho nền dân chủ chân chính của nhân dân. Đề cập đến vấn đề này, Đảng ta đã nhấn mạnh: “Cả vô chính phủ lẫn độc đoán chuyên quyền đều trái với bản chất của nền dân chủ XHCN. Vì vậy, xét về thực chất, dân chủ gắn liền với kỉ cương, có khuôn khổ, trong vòng trật tự. Không thể có dân chủ mà lại thiếu pháp luật, kỉ luật, kỉ cương”
Theo em, dân chủ và tập trung, dân chủ và tự do, dân chủ và pháp luật có mâu thuẫn nhau không? Tại sao?
26
_ the end _
Chúc các bạn học tốt