Bài 10. Ếch ngồi đáy giếng

Thế nào là truyện Ngụ ngôn?

Truyện ngụ ngôn là loại truyện kể, bằng văn xuôi hoặc văn vần, mượn truyện nhỏ về loài vật, đồ vật hoặc về chính con người để nói bóng gió, kín đáo chuyện con người, nhằm khuyên nhủ,răn dạy người ta bài học nào đó trong cuộc sống

Cần chú ý một số đặc điểm:

Truyện ngụ ngôn là truyện kể ( có cốt truyện) bằng văn xuôi
hoặc văn vần.
Truyện ngụ ngôn là truyện kể có ngụ ý ( tức truyện không chỉ có nghĩa đen mà còn có nghĩa bóng, mà nghĩa bóng mới là mục đích).
- Nghĩa đen: là nghĩa bề ngoài, nghĩa cụ thể của chính câu chuyện kể, dễ nhận ra.
- Nghĩa bóng: là ý sâu kín gửi gắm trong câu chuyện, được suy ra từ ý nghĩa của truyện và thường được diễn đạt như những bài học cho con người trong cuộc sống. Nghĩa bóng là nghĩa gián tiếp, nhưng lại là mục đích chính của người sáng tác, người sử dụng truyện ngụ ngôn.
Mục đích của người sáng tác, sử dụng truyện ngụ ngôn là mượn câu chuyện kể để thể hiện điều muốn nói một cách bóng bảy, kín đáp và để điều muốn nói đó thêm sâu sắc, tăng sức thuyết phục.
Vì sao ếch tưởng bầu trời trên đầu chỉ bé bằng cái vung còn nó thì oai như một vị chúa tể?
Vì
Ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ;
Xung quanh ếch lâu nay cũng chỉ có một vài loài vật bé nhỏ;
Hằng ngày, ếch cất tiếng kêu ồm ộp
làm vang động cả giếng, khiến các con vật kia rất hoảng sợ.

Những chi tiết ấy chứng tỏ:
Môi trường, thế giới sống của ếch rất nhỏ bé, ếch chưa bao giờ biết thêm, sống thêm một môi trường khác, thế giới khác. Tầm nhìn thế giới và sự vật xung quanh của ếch rất hạn hẹp, nhỏ bé. Nó ít hiểu biết, một sự ít hiểu biết kéo dài lâu ngày.
Ếch quá chủ quan, kiêu ngạo. Sự chủ quan kiêu ngạo đó đã thành thói quen, thành bệnh của nó.
Do đâu mà ếch bị con trâu
đi qua dẫm bẹp?

Chi tiết : trời mưa to làm nước trong giếng dềnh lên, tràn bờ, đưa ếch ta ra ngoài
chỉ là hoàn cảnh, không phải là nguyên nhân dẫn đến cái chết của ếch.

Ếch bị con trâu dẫm bẹp là vì nó quá chủ quan, kiêu ngạo,
nó nhâng nháo đưa cặp mắt nhìn lên bầu trời, chả thèm để ý gì đến xung quanh.

Truyện Ếch ngồi đáy giếng nhằm nêu lên bài học gì?
Ý nghĩa của những bài học đó?
Dù môi trường, hoàn cảnh sống có giới hạn, khó khăn, vẫn phải cố gắng mở rộng sự hiểu biết của mình bằng nhiều hình thức khác nhau. Phải biết những hạn chế của mình và phải cố gắng, biết nhìn xa, trông rộng.
Không được chủ quan, kiêu ngạo, coi thường những đối tượng xung quanh. Kẻ chủ quan, kiêu ngạo dễ bị trả giá đắt, thậm chí bằng tính mạng.

Những bài học của truyện:
Những bài học trên có ý nghĩa nhắc nhở, khuyên bảo tất cả mọi người, ở mọi lĩnh vực, nghề nghiệp, công việc cụ thể. Cần chú ý cái giếng, bầu trời, con ếch và các con vật khác đều có ý nghĩa ẩn dụ, ứng với hoàn cảnh con người trong những điều kiện cụ thể khác nhau. Ý nghĩa của bài học mà truyện ngụ ngôn đưa ra là rất rộng.

Ý nghĩa những bài học:
Ghi nhớ:
Định nghĩa truyện Ngụ ngôn.
Từ câu chuyện về cách nhìn thế giới bên ngoài chỉ qua miệng giếng nhỏ hẹp của chú ếch, truyện Ếch ngồi đáy giếng ngụ ý phê phán những kẻ hiểu biết cạn hẹp mà hoênh hoang, không như người ta phải có gắng mở rộng tầm hiểu biết của mình, không được chủ quan, kiêu ngạo.
Thành ngữ Ếch ngồi đáy giếng.
Em hãy thử đặt câu với thành ngữ: Ếch ngồi đáy giếng.
Kể một câu chuyện có liên quan đến những bài học vừa nêu ra.

Luyện tập