Bài 10. Danh từ (tiếp theo)

Nhiệt liệt chào mừng
Qúy thầy cô về dự thao giảng
Kiểm tra bài cũ
Câu 1. Nêu đặc điểm của danh từ.
Xác định danh từ trong câu văn dưới đây:
“ Cây bút thần là một truyện cổ tích lí thú kể về nhân vật có tài năng kì lạ”.
Câu 2. Nêu các loại danh từ.
Xác định danh từ chỉ sự vật và danh từ chỉ đơn vị trong câu sau:
“Ếch cứ tưởng bầu trời trên đầu chỉ bé bằng chiếc vung thôi còn nó thì oai như một vị chúa tể”.
Danh từ chỉ sự vật: ếch, bầu trời, đầu, vung, chúa tể.
Danh từ chỉ đơn vị: chiếc, vị.
Danh từ
DT chỉ sự vật
DT chỉ đơn vị tự nhiên
DT chỉ đơn vị quy ước ước chừng
DT chỉ đơn vị quy ước chính xác
DT chỉ đơn vị
DT chỉ đơn vị quy ước
Danh từ
DT chỉ sự vật
DT chỉ đơn vị
DT chỉ đơn vị tự nhiên
DT chỉ đơn vị quy ước
DT chỉ đơn vị quy ước chính xác
DT chỉ đơn vị quy ước ước chừng
I. Danh từ chung và danh từ riêng
Phù Đổng Thiên Vương, Gióng, Phù Đổng, Gia Lâm, Hà Nội
Vua, công ơn, tráng sĩ, đền thờ, làng, xã, huyện
DANH TỪ (tt)
1. Ví dụ:
Vua nhớ công ơn tráng sĩ, phong là Phù Đổng Thiên Vương và lập đền thờ ngay ở làng Gióng, nay thuộc xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm, Hà Nội.
2. Nhận xét:
Danh từ chung
Danh từ riêng
a/ Bảng phân loại:
b/ Cách viết:
Viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi tiếng.
Ví dụ 1: Lạc Việt, Bắc Bộ, Long Nữ, Lạc Long Quân, Bình Dương, Đồng Nai…
Ví dụ 2: Mạc Tư Khoa, Lỗ Tấn, Lí Bạch, Đỗ Phủ, Đài Loan…
-> Tên người, tên địa lí Việt Nam.
-> Tên người, tên địa lý nước ngoài được phiên âm qua âm Hán Việt.
=>Viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi tiếng.
Ví dụ 3: Tiểu thuyết Đôn Ki-hô-tê đã xây dựng được một cặp nhân vật bất hủ: Đôn Ki-hô-tê - nhà quý tộc lừng danh xứ Man-cha và bác giám mã Xan-chô Pan-xa.
Xác định các danh từ riêng trong câu trên?
Đôn Ki-hô-tê, Man-cha, Xan-chô Pan-xa.
=>Viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi bộ phận tạo thành tên riêng đó. Nếu bộ phận có nhiều tiếng, thì giữa các tiếng có gạch nối.
Ví dụ 4: Trường Trung học cơ sở Nguyễn Bỉnh Khiêm Hội Cựu chiến binh
Huy chương vì sự nghiệp giáo dục
Đảng cộng sản Việt Nam.
Các danh từ riêng trên biểu thị gì?
->Tên riêng của các cơ quan, tổ chức, các giải thưởng, huân chương…
=>Chữ cái đầu của mỗi bộ phận tạo thành cụm từ này đều được viết hoa.
c/ Quy tắc viết hoa danh từ riêng:
-Đối với tên người, tên địa lí nước ngoài:
viết hoa chữ cái đầu tiên mỗi tiếng.
viết hoa chữ cái đầu tiên mỗi tiếng.
-Đối với tên người, tên địa lí Việt Nam:
-Tên riêng của các cơ quan, tổ chức, các giải thưởng, danh hiệu, huân chương…:
+Phiên âm không qua âm Hán Việt:
viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi bộ phận.
viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi bộ phận, nếu bộ phận gồm nhiều tiếng thì giữa các tiếng cần có dấu gạch nối.
+Phiên âm qua âm Hán Việt:
3. Kết luận:
Ghi nhớ: (sgk)
CÂU HỎI THẢO LUẬN
Cho đoạn trích sau:
“Nhưng con giun xéo lắm cũng quằn, chuột ta lấy thế làm giận. Một hôm, mới hội cả nhau lại làm một làng chuột để chống lại mèo. Thôi thì đủ mặt: nào anh Chù, mùi hôi đến nỗi thành câu ca; nào chú Nhắt, có tính nhí nhắt đã nên câu ví; nào lại ông Cống, rung rinh béo tốt, quan trường lại chấm cho ở trên ông Đồ…”
a/ Xác định danh từ chung và danh từ riêng có trong đoạn văn trên.
b/Nêu cách viết các danh từ riêng vừa xác định được.
Danh từ chung
Danh từ riêng
Con giun, hôm, chuột, làng chuột, mèo, mặt, trên, mùi hôi, câu ca, anh, chú, ông, tính, câu ví, quan trường...
Chù, Nhắt, Cống, Đồ…
a/ Xác định danh từ chung, danh từ riêng:
b/ Cách viết danh từ riêng:
Viết hoa chữ cái đầu tiên mỗi tiếng.
III. Luyện tập:
Bài tập 1. Tìm danh từ chung và danh từ riêng trong câu sau:
Ngày xưa, / ở / miền / đất / Lạc Việt, / cứ / như / bây giờ / là / Bắc Bộ / nước / ta, / có / một / vị / thần / thuộc / nòi / rồng, / con trai / thần / Long Nữ, / tên / là / Lạc Long Quân.
(Con Rồng, cháu Tiên)
Danh từ riêng
Danh từ chung
Ngày xưa, miền, đất, bây giờ, nước, vị, thần, nòi, rồng, con trai, tên.
Lạc Việt, Bắc Bộ, Long Nữ, Lạc Long Quân.
Bài tập 2: Các từ được in đậm dưới đây có phải là danh từ riêng không? Vì sao?
a/ Chim, Mây, Nước và Hoa đều cho rằng tiếng hót kì diệu của Họa Mi đã làm cho tất cả bừng tỉnh giấc.
(Võ Quảng)
b/Nàng Út bẽn lẽn dâng lên vua mâm bánh nhỏ
(Nàng Út làm bánh ót)
c/ Khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng đó về sau gọi là làng Cháy.
(Thánh Gióng)
->Là danh từ riêng và được viết hoa, vì chúng được dùng để gọi tên riêng của một sự vật cá biệt, duy nhất mà không phải dùng để gọi chung cho một loại sự vật.
Bài tập 3: Có bạn chép đoạn thơ sau đây của nhà thơ Tố Hữu mà quên viết hoa một số danh từ riêng. Em hãy viết lại các danh từ riêng ấy cho đúng.
Ai đi Nam Bộ
Tiền giang, hậu giang
Ai vô thành phố
Hồ Chí Minh
rực rỡ tên vàng
Ai về thăm bưng biền đồng tháp
Việt Bắc miền Nam, mồ ma giặc pháp
Nơi chôn rau cắt rốn của ta
Ai đi Nam – Ngãi, Bình – Phú, khánh hòa
Ai vô phan rang, phan thiết
Ai lên tây nguyên, công tum, đắc lắc
Khu năm dằng dặc khúc ruột miền trung
Ai về với quê hương ta tha thiết
Sông hương, bến hải, cửa Tùng
Ai vô đó với đồng bào, đồng chí
Nói với Nửa – Việt nam yêu quý
Rằng: nước ta là của chúng ta
Nước việt nam dân chủ cộng hòa!
Bài tập 3: Có bạn chép đoạn thơ sau đây của nhà thơ Tố Hữu mà quên viết hoa một số danh từ riêng. Em hãy viết lại các danh từ riêng ấy cho đúng.
Ai đi Nam Bộ
Tiền giang, hậu giang
Ai vô thành phố
Hồ Chí Minh
rực rỡ tên vàng
Ai về thăm bưng biền đồng tháp
Việt Bắc miền Nam, mồ ma giặc pháp
Nơi chôn rau cắt rốn của ta
Ai đi Nam – Ngãi, Bình – Phú, khánh hòa
Tiền Giang, Hậu Giang
Ai vô Thành phố
Ai về thăm bưng biền Đồng Tháp
Việt Bắc miền Nam, mồ ma giặc Pháp
Ai đi Nam – Ngãi, Bình – Phú, Khánh Hòa
Ai vô phan rang, phan thiết
Ai lên tây nguyên, công tum, đắc lắc
Khu năm dằng dặc khúc ruột miền trung
Ai về với quê hương ta tha thiết
Sông hương, bến hải, cửa Tùng
Ai vô đó với đồng bào, đồng chí
Nói với Nửa – Việt nam yêu quý
Rằng: nước ta là của chúng ta
Nước việt nam dân chủ cộng hòa!
Ai vô Phan Rang, Phan Thiết
Khu năm dằng dặc khúc ruột miền Trung
Sông Hương, Bến Hải, cửa Tùng
Nói với Nửa – Việt Nam yêu quý
Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa!
Ai lên Tây Nguyên, Công Tum, Đắc Lắc
Danh từ
DT chỉ sự vật
DT chỉ đơn vị
DT chỉ đơn vị tự nhiên
DT chỉ đơn vị quy ước
DT chỉ đơn vị quy ước chính xác
DT chỉ đơn vị quy ước ước chừng
Danh từ chung
Danh từ riêng
Dặn dò
1
Học bài
2
Làm bài tập
3
Chuẩn bị bài mới
22