Bài 10. Danh từ (tiếp theo)

Kiểm tra bài cũ
Danh từ là gì? Danh từ được chia làm mấy loại? Là những loại nào ?

Quan sát sơ đồ sau
Danh từ
Danh từ chỉ đơn vị
Danh từ chỉ sự vật
Đơn vị tự nhiên
Đơn vị quy ước
Chính xác
Ước chừng
Tiết 41 : Danh từ ( tiếp theo )
I . Danh từ chung và danh từ riêng
Ví dụ :
Vua nhớ công ơn tráng sĩ, phong là Phù Đổng Thiên Vương và lập đền thờ ngay ở làng Gióng, nay thuộc xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm , Hà Nội.
(Theo Thánh Gióng)
Bảng phân loại
tráng sĩ , công ơn, đền thờ ,làng, xã , huyện
Phù Đổng Thiên Vương, Gióng, Gia Lâm
Tiết 41 : Danh từ ( tiếp theo )
I . Danh từ chung và danh từ riêng
Ví dụ :
Vua nhớ công ơn tráng sĩ, phong là Phù Đổng Thiên Vương và lập đền thờ ngay ở làng Gióng, nay thuộc xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm , Hà Nội.
(Theo Thánh Gióng)
Tiết 41 : Danh từ ( Tiếp theo )
I . Danh từ chung và danh từ riêng
Ví dụ
Nhận xét :
- Danh từ chỉ sự vật gồm danh từ chung và danh từ riêng
Bài tập :
Tìm danh từ chung và danh từ riêng trong câu sau:
Ngày xưa,/ ở / miền / đất / Lạc Việt, / cứ / như / bây giờ / là / Bắc Bộ / nước / ta, / có / một / vị / thần / thuộc / nòi / rồng / con trai / thần / Long Nữ, / tên / là / Lạc Long Quân.
(Con Rồng, cháu Tiên)
Bài tập
Danh từ chung
Ngày xưa,/ ở/ miền / đất / Lạc Việt, / cứ / như / bây giờ / là / Bắc Bộ / nước / ta, / có / một / vị / thần / thuộc / nòi / rồng / con trai / thần / Long Nữ, / tên / là / Lạc Long Quân.
Danh t? riờng:
Ng�y xua,/ ?/ mi?n/ d?t/ L?c Vi?t ,/ c? /nhu/ bõy gi?/ l� /B?c B? /nu?c /ta,/ cú /m?t /v? /th?n/ thu?c /nũi/ r?ng /con trai /th?n /Long N?, /tờn/ l� /L?c Long Quõn.
+ Tên người, tên địa lí Việt Nam: Viết hoa tất cả các chữ cái đầu tiên của mỗi tiếng.
Quan sát ví dụ sau:
+ Tên người, tên địa lí nước ngoài :
Phiên âm qua âm Hán Việt : Viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi tiếng
Phiên âm trực tiếp : viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi bộ phận tạo thành tên riêng đó ; nếu một bộ phận gồm nhiều tiếng thì giữa các tiếng cần có gạch nối.
đảng cộng sản Việt Nam, Liên hợp quốc
Huân chương sao vàng, Bộ giáo dục và đào tạo
+ Tên riêng của các cơ quan, tổ chức, các giải thưởng, danh hiệu, huân chương,... thường là một cụm từ . Chữ cái đầu của mỗi bộ phận tạo thành cụm từ này đều được viết hoa.
Đảng cộng sản Việt Nam, Liên hợp quốc
Huân chương Sao vàng, Bộ Giáo dục và Đào tạo
Ghi nhớ
Danh từ chỉ sự vật gồm danh từ chung và danh từ riêng. Danh từ chung là tên gọi một loại sự vật. Danh từ riêng là tên riêng của từng người, từng vật, từng địa phương,....
Khi viết danh từ riêng, ta phải viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi bộ phận tạo thành tên riêng đó. Cụ thể:
- Đối với tên người, tên địa lí Việt Nam và tên người, tên địa lí nước ngoài phiên âm qua âm Hán Việt : viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi tiếng.
- Đối với tên người, tên địa lí nước ngoài phiên âm trực tiếp (không qua âm Hán Việt): viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi bộ phận tạo thành tên riêng đó;nếu một bộ phận gồm nhiều tiếng thì giữa các tiếng cần có gạch nối.
Tên riêng của các cơ quan , tổ chức, các giải thưởng, danh hiệu, huân chương,... thường là một cụm từ. Chữ cái đầu của mỗi bộ phận tạo thành cụm từ này đều được viết hoa.
Bài tập:
- Các danh từ chung gọi tên các loài hoa có khi nào được viết hoa hay không? Tại sao ?
Quan sát ví dụ sau
Cô Mắt, cậu Chân, cậu Tay, bác Tai, lão Miệng từ xưa vẫn sống với nhau rất thân thiết.
II. Luyện tập
1. Bài tập 1
Bài tập trắc nghiệm:
Tên người, tên địa lí nước ngoài phiên âm trực tiếp được viết hoa như thế nào?
A. Chỉ viết hoa chữ cái đầu tiên của tên riêng.
B. Viết hoa chữ cái đầu tiên và có dấu gạch nối( nếu tên có nhiều tiếng)
C. Viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi tiếng.
D Viết hoa toàn bộ từng chữ cái.
2. Bài tập 2: Các từ được in đậm dưới đây có phải là danh từ riêng không? Vì sao?
a) Chim, Mây,Nước và Hoa đều cho rằng tiếng hót kì diệu của Hoạ Mi đã làm cho tất cả bừng tỉnh giấc.
(Võ Quảng)
b) Nàng út bẽn lẽn dâng lên vua mâm bánh nhỏ.
(Nàng út làm bánh ót )
c) [...] Khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng đó về sau gọi là làng Cháy .
(Thánh Gióng)
Đáp án : Các từ được in đậm :
Chim, Mây, Nước, Hoa, Hoạ Mi b)út c)Cháy
đều là danh từ riêng vì chúng được dùng để gọi tên riêng của một sự vật cá biệt, duy nhất mà không phải dùng để gọi chung một loại sự vật.
3. Bài tập 3: Có bạn chép đoạn thơ sau đây của nhà thơ Tố Hữu mà quên viết hoa một số danh từ riêng. Em hãy viết lại các danh từ riêng ấy cho đúng.
Ai đi Nam Bộ
Tiền giang, hậu giang
Ai vô thành phố
Hồ Chí Minh
rực rỡ tên vàng .
Ai về thăm bưng biền đồng tháp
Việt Bắc miền Nam , mồ ma giặc pháp
Nơi chôn rau cắt rốn của ta !
Ai đi Nam - Ngãi, Bình - Phú, khánh hoà
Ai vô phan rang, phan thiết

Ai lên tây nguyên,công tum, đắc lắc
Khu Năm dằng dặc khúc ruột miền trung
Ai về với quê hương ta tha thiết
Sông hương, bến hải , cửa Tùng...
Ai vô đó với đồng bào, đồng chí
Nói với Nửa - Việt nam yêu quý
Rằng: nước ta là của chúng ta
Nước việt nam dân chủ cộng hoà!
Ai đi Nam Bộ
Tiền Giang, Hậu Giang
Ai vô Thành phố
Hồ Chí Minh
rực rỡ tên vàng .
Ai về thăm bưng biền Đồng Tháp
Việt Bắc miền Nam, mồ ma giặc Pháp
Nơi chôn rau cắt rốn của ta !
Ai đi Nam - Ngãi, Bình - Phú, Khánh Hoà
Ai vô Phan Rang, Phan Thiết
Ai lên Tây Nguyên,Công Tum, Đắc Lắc
Khu Năm dằng dặc khúc ruột miền Trung
Ai về với quê hương ta tha thiết
Sông Hương, Bến Hải , Cửa Tùng...
Ai vô đó với đồng bào đồng chí
Nói với Nửa - Việt Nam yêu quý
Rằng: nước ta là của chúng ta
Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà!
4. Bài tập 4:
Viết một đoạn văn ngắn (ba đến bốn câu) giới thiệu về trường em trong đó có dùng danh từ chung và danh từ riêng.

Đoạn văn:

Trường của em mang tên THCS Tân Long. Là một ngôi trường nằm ở phía Bắc của Thành phố Thái Nguyên. Ngôi trường có vị thế khá đẹp: nằm trên môt quả đồi thoai thoải, cây cối xanh mát quanh năm. Nơi đây có bè dày truyền thống trong công tác giáo dục và đào tạo các thế hệ trẻ tương lai cho đất nước. Nhiều năm liền trường đạt danh hiệu trường tiên tiến xuất sắc cấp tỉnh. Năm học 2008-2009 trường được công nhận là trường chuẩn Quốc gia.
Chúc các em học tốt