Bài 10. Danh từ (tiếp theo)

Kiểm tra bài cũ
? Điền vào chỗ trống để có khái niệm đúng:

Danh từ là những từ chỉ ………...,…….,…………….,
…………,….

Danh từ Tiếng Việt được chia làm
hai loại lớn:


vật
người
khái niệm
hiện tượng
Danh từ chỉ đơn vị
Danh từ chỉ sự vật
Sơ đồ các loại danh từ:
Danh từ
Danh từ chỉ đơn vị
Danh từ chỉ sự vật
Đơn vị tự nhiên
Đơn vị quy u?c
Chính xác
Ước chừng
Danh từ riờng
Danh từ chung
Vua
nhớ
công ơn
tráng sĩ
phong cho là
Phù Đổng Thiên Vương
và lập
đền thờ
ngay ở
làng
Gióng
, nay thuộc
xã
Phù Đổng
huyện
Gia Lâm, Hà Nội.
( Theo Thánh Gióng )
,
TRÒ CHƠI TIẾP SỨC
Thời gian: 2 phút
Nhóm Chim Ưng: Tìm 5 danh từ chung chỉ người, vật: học sinh….
Nhóm Đại Bàng: Tìm 5 danh từ riêng chỉ tên người, địa lí Việt Nam: Hoàng Văn Nam, Hạ Long…
Nhóm Phượng Hoàng: Tìm 5 danh từ riêng chỉ tên người, địa lí nước ngoài được phiên âm Hán Việt: Mao Trạch Đông, Bắc Kinh….
Nhóm Chim Công: Tìm 5 danh từ riêng chỉ tên người, địa lí nước ngoài phiên âm trực tiếp: A-lếch-xan-đrơ Xéc-ghê-ê- vích Pu-skin …
Tên người, tên địa lí Việt Nam và tên người, tên địa lí nước ngoài được phiên âm Hán Việt.
Tên người, địa lí nước ngoài phiên âm trực tiếp (không qua âm HánViệt).
Tên các cơ quan, tổ chức, giải thưởng, danh hiệu, huân chương…
Nguyễn Du, Lạc Long Quân, Mao Trạch Đông, Hạ Long, Hà Nội, Luân Đôn, Bắc Kinh,…
Hội Cựu chiến binh,
Huân chương lao động
Trường Trung học cơ sở,
Học sinh Tiên tiến,…
A-lêch- xan- đrơ Xéc- ghê-ê –vích Pu- skin
Vla-đi-mia I-lích Lê-nin
Na-pô-lê-ông,
Mát-xcơ- va,
Gồm nhiều tiếng khác nhau
Gồm nhiều bộ phận, mỗi bộ phận lại gồm nhiều tiếng
Gồm một tổ hợp từ
(cụm từ)
Cấu tạo
Thảo luận nhóm bàn
- Thời gian: 2 phút
Trả lời cá nhân
Nội dung: Quan sát ví dụ, nhận xét cách viết hoa các loại danh từ riêng sau:
Tên người, tên địa lí Việt Nam và tên người, tên địa lí nước ngoài được phiên âm qua âm Hán Việt.
Tên người, địa lí nước ngoài phiên âm trực tiếp (không qua âm HánViệt).
Tên các cơ quan, tổ chức, giải thưởng, danh hiệu, huân chương…
Nguyễn Du, Lạc Long Quân, Mao Trạch Đông, Hạ Long, Hà Nội, Luân Đôn, Bắc Kinh,…
Hội Cựu chiến binh,
Huân chương lao động
Trường Trung học cơ sở,
Học sinh Tiên tiến,…
A- lêch- xan- đrơ Xéc- ghê- ê-vích Pu- skin
Vla- đi- mia I- lích Lê- nin
Na- pô- lê- ông,
Mát- xcơ- va,
Dãy 1
Dãy 2
Dãy 3
Nhận xét cách viết
Ghi nhớ
Danh từ chỉ sự vật gồm danh từ chung và danh từ riêng. Danh từ chung là tên gọi một loại sự vật. Danh từ riêng là tên riêng của từng người, từng vật, từng địa phương,....
Khi viết danh từ riêng, ta phải viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi bộ phận tạo thành tên riêng đó. Cụ thể:
- Đối với tên người, tên địa lí Việt Nam và tên người, tên địa lí nước ngoài phiên âm Hán Việt : viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi tiếng.
- Đối với tên người, tên địa lí nước ngoài phiên âm trực tiếp (không qua âm Hán Việt): viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi bộ phận tạo thành tên riêng đó; nếu một bộ phận gồm nhiều tiếng thì giữa các tiếng cần có gạch nối.
- Tên riêng của các cơ quan, tổ chức, các giải thưởng, danh hiệu, huân chương,... thường là một cụm từ. Chữ cái đầu của mỗi bộ phận tạo thành cụm từ này đều được viết hoa.
Ngày xưa, /ở /miền/ đất/ Lạc Việt,/ cứ/ như/ bây giờ/ là/ Bắc Bộ/ nước/ ta,/ có/ /một/ vị/ thần/ thuộc/ nòi/ rồng,/ con trai/ thần/ Long Nữ,/ tên/ là/ Lạc Long Quân.
( Trích: Con Rồng cháu Tiên)
BÀI TẬP 1: Tìm danh từ chung và danh từ riêng
BÀI TẬP 2: sgk/T109+ 110
? Các từ in đậm dưới đây có phải là danh từ riêng không? Vì sao?
a. Chim, Mây, Nước và Hoa đều cho rằng tiếng hót kì diệu của Hoạ Mi đã làm cho tất cả bừng tỉnh giấc.
b. Nàng Út bẽn lẽn dâng lên vua mâm bánh nhỏ.
Các từ in đậm đều là những danh từ riêng vì: chúng được dùng để gọi tên riêng của một người, một sự vật, một địa phương cá biệt, duy nhất mà không phải dùng để gọi chung một loại sự vật.
c. Khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng đó gọi là làng Cháy.
Ai đi Nam Bộ 
Tiền Giang, hậu giang 
Ai vô thành phố 
Hồ Chí Minh 
rực rỡ tên vàng.
Ai về thăm bưng biền đồng tháp 
Việt Bắc miền Nam, mồ ma giặc Pháp 
Nơi chôn rau cắt rốn của ta! 
Ai đi Nam – Ngãi, Bình Phú, khánh hoà 
Ai vô phan rang, phan thiết
Ai lên tây nguyên, công tum, đắc lắc  
Khu Năm, dằng dặc khúc ruột miền trung 
(……)
( Tố Hữu)
Hậu Giang
Đồng Tháp
Khánh Hòa
Phan Rang, Phan Thiết
Tây Nguyên, Công Tum, Đắc Lắc
Bài 3. Tìm những danh từ chưa viết hoa và viết lại cho đúng
Trung
4. Bài tập 4:
Viết một đoạn văn ngắn (từ năm đến bảy câu) giới thiệu về trường em trong đó có dùng một danh từ chung và một danh từ riêng, gạch chân một danh từ chung, một danh từ riêng em đã sử dụng.
Yêu cầu
- Hình thức: + Đầu đoạn văn viết lùi vào đầu dòng một ô, cuối đoạn văn được đánh dấu bằng dấu chấm xuống dòng.
+ Số câu đảm bảo theo yêu cầu ( từ 5-7 câu).

- Nội dung: Đoạn văn có câu chủ đề giới thiệu về trường em. Các câu sau triển khai ý cho câu chủ đề.
Bảng phân loại danh từ
DANH TỪ CHỈ SỰ VẬT
DANH TỪ CHỈ SỰ VẬT
Danh từ chung
Danh từ riêng
Là tên gọi một loại sự vật
Là tên riêng của từng người,từng vật, từng địa phương
Cách viết danh từ riêng
Viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi bộ phận tạo thành tên riêng đó.
+ Đối với tên người, tên địa lí Việt Nam và tên người, tên địa lí nước ngoài phiên âm Hán Việt: viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi tiếng.
+ Đối với tên người, tên địa lí nước ngoài phiên âm trực tiếp
( không qua âm Hán Việt): viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi bộ phận tạo thành tên riêng đó, dùng dấu gạch nối giữa các tiếng .
VD( Pu-skin, Mát-xcơ- va….. )
+ Tên riêng các cơ quan, tổ chức, các giải thưởng, danh hiệu, huân chương.... thường là một cụm từ.Chữ cái đầu của mỗi bộ phận tạo thành cụm từ này đều được viết hoa. VD(Trung học cơ sở Nguyễn Trãi, Huân chương Hồ Chí Minh.....
Hướng dẫn về nhà
- Học thuộc lòng ghi nhớ sách giáo khoa/ 109.
- Hoàn thiện các bài tập vào vở.
Soạn trước bài: Chuẩn bị giờ luyện nói:
+ Thực hiện các bước làm bài văn tự sự cho đề văn sau: Kể về một cuộc đi thăm di tích lịch sử.