Bài 10. Cơ sở dữ liệu quan hệ

Start
GV thực hiện: Nguyễn Văn Hiếu
Đơn vị: HP
Lớp: 12A10
Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi: Nêu các đặc điểm của mô hình dữ liệu quan hệ.
Đáp án:
Mô hình dữ liệu quan hệ là mô hình dữ liệu có đặc điểm sau:
+ Về mặt cấu trúc: Dữ liệu được thể hiện dưới dạng bảng (Mỗi bảng gồm cột và hàng ...)
+ Về mặt thao tác trên dữ liệu: có thao tác cập nhật dữ liệu (thêm, xoá, sửa dl trong bảng), các thao tác khai thác dữ liệu khác.
+ Về mặt các ràng buộc: Dữ liệu trong các bảng phải thoả mãn một số ràng buộc nào đó, xác lập mối liên kết giữa các bảng ….

Nếu một CSDL được xây dựng dựa trên mô hình này (Mô hình dữ liệu quan hệ) thì CSDL đó được gọi là CSDL gì?
§20 CƠ SỞ DỮ LIỆU QUAN HỆ (TIẾT 2)
Mô hình dữ liệu quan hệ
Cơ sở dữ liệu quan hệ
Khái niệm
Cơ sở dữ liệu quan hệ: là cơ sở dữ liệu được xây dựng dựa trên mô hình dữ liệu quan hệ.
Hệ QTCSDL quan hệ: là hệ QTCSDL dùng để tạo lập, cập nhật và khai thác CSDL quan hệ.
Trong các cơ sở dữ liệu đã học ở chương 2 (Hệ QTCSDL Access) ta đã làm quen với thuật ngữ:
- Bảng (Table)
- Trường (Field) để chỉ cột
- Bản ghi (Record) để chỉ hàng
- Kiểu dữ liệu (Data Type) chỉ kiểu của dữ liệu lưu trong một trường (cột)

* Các thuật ngữ trong CSDL quan hệ:
+ Quan hệ để chỉ bảng;
+ Thuộc tính để chỉ cột;
+ Bộ để chỉ hàng;
+ Miền giá trị để chỉ kiểu dữ liệu của một thuộc tính;
* Các đặc trưng chính của một quan hệ trong hệ CSDL quan hệ:
Mỗi quan hệ có một tên phân biệt với tên các quan hệ khác;
- Mỗi thuộc tính có một tên phân biệt, thứ tự thuộc tính là không quan trọng;
Các bộ là phân biệt và thứ tự của các bộ không quan trọng;
Quan hệ không có thuộc tính đa trị hay phức hợp.
- Quan hệ trên có tên là: NGƯỜI MƯỢN
- Có 4 thuộc tính với các tên là: Số thẻ, Họ tên, Ngày Sinh và Lớp
- Có 6 bộ.
Đa trị
* Nhận xét: Bảng trên tại cột Mã số sách xuất hiện 2 giá trị là TO-012 và
TN-103 ta nói cột có tính đa trị.
Vậy bảng trên không là một quan hệ.
Ví dụ về tính đa trị và phức hợp
Phức hợp
Nhận xét: Bảng trên có cột Ngày mượn - trả là cột được tạo ra bởi sự hợp thành bởi 2 cột là Ngày mượn và Ngày trả
Vậy bảng trên không là một quan hệ.
, ta nói cột có tính phức hợp.
* Hệ Quản trị cơ sở dữ liệu quan hệ:
Có rất nhiều hệ QTCSDL quan hệ như: Microsoft Access, Foxpro, Oracle…
Như vậy ở chương 2 ta đã được làm việc với một Hệ QTCSDL quan hệ là
Microsoft Access.
Các CSDL lớp đã được học ở chương 2 như: QuanLi_HS, Kinh_Doanh,
Hoc_Tap ta thấy đều là những CSDL quan hệ.
b. Ví dụ
Xét việc quản lí việc học sinh mượn sách ở thư viện của một trường.
Các thông tin thư viện cần quản lí:
Sách:
Tên sách, tác giả, số trang, mã số sách.
Người mượn:
Họ tên, ngày sinh, lớp, số thẻ.
Tình hình mượn:
Ngày mượn, ngày trả, số thẻ, mã số sách.

*Chú ý: Ngoài các thông tin trên còn có thể có các thông tin khác như Nhà xuất bản, Giá tiền của sách,…

Ta có thể sử dụng 3 bảng để lưu trữ dữ liệu tương ứng với những thông tin trên như minh hoạ sau:
Bảng SÁCH
Nhận xét:
Các bảng trên chính là các quan hệ.
+ Quan hệ NGƯỜI MƯỢN có 4 thuộc tính.
+ Quan hệ SÁCH có 4 thuộc tính.
+ Quan hệ MƯỢN SÁCH có 4 thuộc tính
Bảng SÁCH
Dựa vào kiến thức chương 2 ta dễ dàng thấy liên kết giữa các bảng (quan hệ) này
+ Bảng NGƯỜI MƯỢN liên kết với bảng MƯỢN SÁCH bởi trường Số thẻ
+ Bảng SÁCH liên kết với bảng MƯỢN SÁCH bởi trường Mã số sách
Vậy sự liên kết giữa các bảng như vậy thể hiện sự liên kết giữa Người mượn sách (học sinh) và sách trong thư viện.
Nhờ liên kết này mà ta biết được một học sinh nào đó đang mượn những cuốn
sách nào, Cuốn sách nào đó (tên) có những ai mượn …
Chúng ta đã tìm hiểu CSDL quan hệ về:
Khái niệm
Các thuật ngữ trong CSDL quan hệ
Các đặc trưng của một quan hệ trong CSDL quan hệ.
Giới thiệu tên một số Hệ QTCSDL quan hệ.
Thấy được các quan hệ, sự thể hiện của liên kết giữa các quan hệ qua ví dụ.

Bài tập về nhà
1. Làm bài tập 2 sách giáo khoa (trang 86).
2. Phân tích, xem xét bài toán Kinh_Doanh đã được học ở chương 2 theo các bước trong ví dụ mục b.

Củng cố
Hãy cho biết bảng sau có phải là một quan hệ không? Tại sao
Đáp án: Không, vì bảng trên có cột Điểm các môn là cột phức hợp mà quan hệ thì không có thuộc tính phức hợp
Có thể sửa bảng trên như thế nào để nó có thể là một quan hệ?
Đáp án: Mỗi cột thành phần của cột phức hợp sẽ trở thành một cột của bảng
Hãy cho biết bảng sau có phải là một quan hệ không, tại sao?
Đáp án: Không, vì bảng trên xuất hiện ở cột mã môn có dòng có 2 giá trị là Toan và Van ==> đa trị.
Có thể sửa bảng trên như thế nào để nó có thể là một quan hệ?
Đáp án: Tách các giá trị ở cột có tính đa trị ra làm các giá trị ở các hàng khác nhau, những cột có 1 giá trị thì tất cả các hàng mới sẽ nhận các giá trị đang có tại cột đó (ô đó)
Hãy cho biết bảng sau có phải là một quan hệ không?
Đáp án: Không, vì bảng trên xuất hiện 2 hàng giống hệ nhau mà trong quan hệ thì các bộ (hàng) phải là phân biệt (Khác nhau)
Chỉ xét dữ liệu được hiển thị trên, hãy cho biết: cuốn sách Dế mèn phiêu lưu kí hiện có những ai mượn?
Đáp án: Hiện không có ai mượn.
Bảng SÁCH
Chỉ xét dữ liệu được hiển thị trên, hãy cho biết: Nguyễn Bình Minh đang mượn cuốn sách nào?
Đáp án: Tin học 12