Bai 10 : Cac thanh phan biet lap

PHÒNG GD - DT TP BUÔN MA THUỘT
TRU?NG THCS PHẠM HỒNG THÁI
*******************
Giáo viên thực hiện : Trương Thị Thuỷ Chính
Chào mừng các thầy cô
và các em học sinh
TIẾT 103 : CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP ( tt )
Ví dụ :
a- Này, bác có biết mấy hôm nay sú�ng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không ?
b- Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ ?
Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn bà mau miệng trả lời :
- Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ.
I/ Thành phần gọi - đáp
Ví dụ :
1) Này, bạn làm bài tập toán chưa ?
- Tớ làm rồi !
2) Cô giáo hỏi học sinh :
- Em đã làm bài tập cô giao về nhà hay chưa ?
Học sinh :
- Thưa cô, em làm rồi ạ !
Trong hai ví dụ trên từ ngữ nào là thành phần gọi, từ ngữ nào là thành phần đáp trong câu ?
1) Này
- Thưa cô, em làm rồi ạ !
Thành phần gọi
Thành phần đáp
II/ Thành phần phụ chú :
Ví dụ :
a) Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi
( Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà )
b) Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.
( Nam Cao, Lão Hạc )
II/ Thành phần phụ chú :
Ví dụ 1 : Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi
( Nguyễn Quang Sáng, chiếc lược ngà)
Ví dụ 2 : Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm. ( Nam Cao, Lão Hạc )
VD 3 : Cô bé nhà bên (có ai ngờ )
Cũng vào du kích
Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích
Mắt đen tròn ( thương thương quá đi thôi ). ( Giang Nam, Quê hương)
Ví dụ 4: Nguyễn Du - tác giả truyện Kiều - là một nhà thơ lớn của dân tộc.
Ví dụ 1 : Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi

Ví dụ 2 : Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.
VD� 3 : Cô bé nhà bên (có ai ngờ )
Cũng vào du kích
Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích
Mắt đen tròn ( thương thương quá đi thôi ).
Ví dụ 4: Nguyễn Du - tác giả truyện Kiều - là một nhà thơ lớn của dân tộc.
Đặt giữa dấu gạch ngang và dấu phấu
Đặt giữa hai dấu phẩy
Đặt giữa hai dấu ngoặc đơn
Đặt giữa hai dấu gạch ngang
Ví dụ 5 : Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn : Hôm nay tôi đi học
Ví dụ 5 : Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn : Hôm nay tôi đi học.( Thanh Tịnh, Tôi đi học )
Đặt sau dấu hai chấm.
Ghi nhớ : (sgk/32)
Các thành phần gọi - đáp và phụ chú cũng là những thành phần biệt lập
Thành phần gọi - đáp được dùng để tạo lập hoặc để duy trì quan hệ giao tiếp
Thành phần phụ chú được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu. Thành phần phụ chú thường được đặt giữa hai dấu gạch ngang, hai dấu phẩy, hai dấu ngoặc đơn hoặc gi?a một dấu gạch ngang với một dấu phẩy. Nhiều khi thành ph?n phụ chú còn được đặt sau dấu hai chấm.
III/ LUYỆN TẬP
Bài tập 1(Tr- 32) : Tìm thành phần gọi - đáp trong đoạn trích sau đây
Và cho biết từ nào được dùng để gọi, từ nào được dùng để đáp.
Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì ( trên - dưới ,
hay ngang hàng , thân hay sơ) ?
- Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì . Ngô Tất Tố - Tắt đèn
- Thành phần gọi - đáp :
Này
Dùng để gọi
Vâng
Dùng để đáp
- Mối quan hệ giữa người gọi - đáp :
Quan hệ trên - dưới
ĐÁP ÁN :
III/ LUYỆN TẬP
Bài tập 2( Tr33) : Tìm thành phần gọi - đáp trong câu ca dao sau và cho biết lời gọi - đáp đó hướng đến ai
Bầu ơi thương lấy bí cùng,
Tuy rằng khắc giống, nhưng chung một giàn.
Đáp án
- Cụm từ : Bầu ơi dùng để gọi
- Đối tượng : Hướng tới tất cả người dân Việt
III/ LUYỆN TẬP
Bài tập 3( Tr 33 ) : Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và
Cho biết chúng bổ sung điều gì .
a) Chúng tôi, mọi người kể cả anh đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi. ( Nguyễn Quang Sáng - Chiếc Lược Ngà )
b) Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hoà
bình, công bằng và công lý. Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này - các thầy, cô giáo, các bậc cho mẹ, đặc biệt là những người mẹ - gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng,bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại cho các thế hệ mai sau sẽ tuỳ thuộc vào những trẻ em mà chúng ta để lại cho thế giới ấy.
( Phê-đê-ri-cô May-o, giáo dục chìa khoá của tương lai )
c) Bước vào thế kỷ mới , muốn "Sánh vai cùng các cường quốc năm châu " thì chúng ta sẽ phải lấp đầy hành trang bằng những điểm mạnh, vứt bó những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ - những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỷ tới- nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất .
( Vũ Khoan, chuẩn bị hành trang vào thế kỷ mới )
Đáp án

Thành phần phụ
chú
a) Kể cả anh
b) Các thầy cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ
c) Những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỷ tới
giải thích cho cụm từ "Mọi người"
Giải thích cho cụm từ
" Những người nắm giữ
chìa khoá của cánh cửa này "
giải thích cho cụm từ "Lớp trẻ"

Các thành phần biệt lập

Thành phần tình thái
Thành phần cảm thán
Thành phần gọi - đáp
Thành phần phụ chú
Củng cố :
Bài tập : Xác định các thành phần biệt lập trong đoạn văn sau đây :
Buổi học đã kết thúc, chúng tôi chia tay nhau vui vẻ ra về. Đang tung tăng trên đường, tôi nhìn thấy cụ già tóc đã bạc trắng, lưng hơi còng đứng bên đường có vẻ lo lắng, ngập ngừng. Chắc chắn là cụ già đang muốn sang đường mà chưa thể sang vì những làn xe cứ nườm nượp qua lại. Thấy vậy tôi liền chạy lại bên cụ và hỏi :
- Bà ơi ! Bà đang muốn sang đường phải không?
- Ừ, đúng rồi !Cháu giúp bà với !
Ồ , thì ra đó là bà nội của Lan (đứa bạn học cùng cấp một với tôi).
Tôi nhanh chân dắt cụ qua đường. Nhìn tôi vẻ âu yếm, cụ bảo :
- Cháu ngoan quá ! Bà cảm ơn cháu rất nhiều! Tôi chào cụ ra về mà trong lòng cảm thấy vui vui vì mình đã làm được một việc có ý nghĩa .
- Thành phần tình thái :
- Thành phần cảm thán :
- Thành phần gọi - đáp :
- Thành phần phụ chú :
Chắc chắn
Ồ, quá
Bà ơi, u`
Đứa bạn học cùng cấp một với tôi
Hướng dẫn bài tập về nhà
Xem lại toàn bộ nội dung bài học
Làm các bài tập còn lại. ( Bài 4, bài 5 SGK - trang 33)
Tìm các câu trong nội dung văn bản đã học có các thành phần tình thái, thành phần phụ chú, thành phần hỏi- đáp, thành phần cảm thán .
Đọc và tìm hiểu nội dung bài tiếp theo "Liên kết câu
và liên kết đoạn văn"
Bài học đã kết thúc
xin cảm ơn các thầy cô và các em học sinh