Bài 1. Từ và cấu tạo của từ tiếng Việt

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
QUÝ THẦY CÔ ĐẾN DỰ GIỜ
TIẾT HỌC HÔM NAY
Giáo viên: Đào Ý Nhi
Ti?t 3:
Từ và cấu tạo của từ tiếng Việt
I. Khái niệm về từ
1. Ví dụ:
Câu văn này lấy ở văn bản nào?
/
/
/
/
/
/
/
/
Trước mỗi gạch chéo là 1 từ,
em hãy cho biết câu văn trên có mấy từ�?
Và có bao nhiêu tiếng (mỗi một con chữ là một tiếng)?
VD trên có 9 từ, 12 tiếng.

Thần dạy dân cách trồng trọt, chăn nuôi và cách ăn ở.

( Con Rồng cháu Tiên)
2. Nhận xét:
Vậy tiếng và từ trong câu văn trên có cấu tạo nhu th? nào?
- Có từ chỉ có 1 tiếng, có từ 2 tiếng.
Tiếng dùng để làm gì?
- Tiếng dùng để tạo từ
I. Khái niệm về từ
Ví dụ:

Thần dạy dân cách trồng trọt, chăn nuôi và cách ăn ở.

( Con Rồng cháu Tiên)
VD trên có 9 từ, 12 tiếng.
9 từ trong vớ d? trên khi kết hợp với nhau có tác dụng gì?
Tạo ra câu có ý nghĩa
2. Nhận xét:
- Có từ chỉ có 1 tiếng, có từ 2 tiếng.
- Tiếng dùng để tạo từ.
Từ dùng để làm gì?
- Từ dùng để tạo câu.
Khi nào một tiếng có thể coi là một từ?
- Khi một tiếng có thể tạo câu, tiếng ấy trở thành một từ.
Từ nhận xét trên
em hãy rút ra khái niệm từ là gì?
? Từ là đơn vị ngôn ngữ nhỏ nhất dùng để tạo câu.
Ghi nhớ�
II. Từ đơn và từ phức:
1. Ví dụ:
Từ /đấy /nước/ ta/ chăm/ nghề/ trồng trọt/, chăn nuôi /và /có/ tục/ ngày/ Tết/ làm /bánh chưng/, bánh giầy/.

Dựa vào kiến thức đã học ở tiểu học
em hãy điền các từ vào bảng phân loại?
Từ,
đấy,
nước,
ta,
chăm,
nghề,
và,
có,
tục,
ngày,
Tết,
làm
chăn nuôi
trồng trọt
bánh chưng
bánh giầy
2. Nhận xét�:
? Qua việc lập bảng, em hãy nhận xét,
từ đơn và từ phức có gì khác nhau?
? Từ đơn là từ chỉ gồm có một tiếng.
? Từ phức gồm có 2 tiếng trở lên
Hai từ phức "trồng trọt", "chăn nuôi" có gì giống và khác nhau?
+ Giống: đều là từ phức (gồm hai tiếng)
+ Khác: Chăn nuôi: gồm hai tiếng có quan hệ về nghĩa
Vậy từ phức được tạo ra bằng cách ghép các tiếng có quan hệ với nhau về nghĩa được gọi là từ gì?
Từ ghép
2. Nhận xét�:
? Từ đơn là từ chỉ gồm có một tiếng.
? Từ phức gồm có 2 tiếng trở lên
- Từ ghép: ghép các tiếng có quan hệ với nhau về mặt nghĩa.
Hai từ phức "trồng trọt", "chăn nuôi" có gì giống và khác nhau?
+ Giống: đều là từ phức (gồm hai tiếng)
+ Khác: Chăn nuôi: gồm hai tiếng có quan hệ về nghĩa
Từ ghép
Trồng trọt: gồm hai tiếng có quan hệ láy âm
Từ phức có quan hệ láy âm giữa các tiếng được gọi là từ gì?
Từ láy
Thế nào là từ đơn, từ phức?
Từ phức có mấy loại, đó là những loại nào?
Ghi nhớ�
Qua bài học ta có thể dựng thành sơ đồ sau
III. Luyện tập
Bài tập 1: ( SGK/14)
Đọc đoạn văn và thực hiện các nhiệm vụ nêu bên dưới:
(…) Người Việt Nam ta – con cháu vua Hùng – khi nhắc đến nguồn gốc của mình, thường xưng là con Rồng cháu Tiên.
(Con Rồng cháu Tiên)
a. Các từ nguồn gốc, con cháu thuộc kiểu cấu tạo từ nào?
- Các từ nguồn gốc, con cháu thuộc kiểu cấu tạo từ ghép.
b. Tìm những từ đồng nghĩa với từ nguồn gốc trong câu trên.
- Từ đồng nghĩa với từ nguồn gốc: cuội nguồn, gốc gác…
c. Tìm thêm các từ ghép chỉ quan hệ thân thuộc theo kiểu: con cháu, anh chị, ông bà…
- Từ ghép chỉ quan hệ thân thuộc: cậu mợ, cô dì, chú cháu…
III. Luyện tập
Bài tập 2: (SGK/14)
Hãy tìm các từ ghép chỉ quan hệ thân thuộc, sắp xếp theo:
Theo giới tính (nam, nữ). VD: ông bà
Theo thứ bậc (trên, dưới). VD: bác cháu
Đáp án:
Từ ghép chỉ quan hệ thân thuộc có một số cách sắp xếp sau:

Theo giới tính (nam, nữ): ông bà, cha mẹ, anh chị, cậu mợ…

Theo thứ bậc (trên, dưới): bác cháu, cha con, bà cháu, chị em…
Hướng dẫn về nhà

- Học bài, thuộc ghi nhớ.
- Hoàn thiện bài tập.
- Tìm số từ, số tiếng trong đoạn văn: lời của vua nhận xét về hai thứ bánh của Lang liêu
- Soạn: Giao tiếp, văn bản và phương thức biểu đạt.