Bài 1. Thành phần nguyên tử

HÓA HỌC 10
Chương 1
NGUYÊN TỬ
Bài 1: Thành phần nguyên tử
Nội dung bài
Thành phần cấu tạo của nguyên tử
Kích thước và khối lượng của nguyên tử
Câu hỏi củng cố
I. Thành phần cấu tạo của nguyên tử
Electron
a. Sự tìm ra electron
Thí nghiệm của Thomson
Khi xem TN các em chú ý các điểm sau:
Chùm tia đập vào màn huỳnh quang xuất phát
từ đâu? (Cực âm hay cực dương?)
Chùm tia này khi đặt vào điện trường thì lệch
về phía nào? Như vậy chứng tỏ điều gì?
Phiếu học tập số 1
Quan sát TN và điền thông tin thích hợp vào chỗ trống:
Thomson đã cho phóng điện với hiệu điện thế 15 kV qua hai…(1)…, gắn vào hai đầu của một ống thủy tinh đã rút gần hết…(2)…., thì thấy màn huỳnh quang…(3)….Màn huỳnh quang phát sáng do sự xuất hiện của các tia không nhìn thấy được đi từ…(4)…sang…(5)… , tia này được gọi là…(6)… Tia âm cực bị hút lệch về phía…(7)… khi đặt ống thủy tinh trong một điện trường.
Tia âm cực có các đặc tính sau :
Là chùm hạt vật chất có khối lượng và chuyển động với vận tốc lớn.
- Khi không có tác dụng của điện trường và từ trường thì tia âm cực truyền thẳng.
Là chùm hạt mang điện tích âm.
 Những hạt tạo thành tia âm cực là electron (e).
I. Thành phần cấu tạo của nguyên tử
Electron
a. Sự tìm ra electron

1. Electron
 b. Khối lượng và điện tích electron
Khối lượng : me = 9,1094 x 10-31 kg
Điện tích : qe = - 1,602 x 10-19 C
Điện tích 1,602 x 10-19 C nhỏ nhất nên được dùng làm điện tích đơn vị , ký hiệu e0.
Do đó, điện tích của electron ký hiệu là
– e0 , quy ước = 1-
I. Thành phần cấu tạo của nguyên tử
2- Hạt nhân nguyên tử
a - Thí nghiệm của Rutherford
Tại sao màn huỳnh quang phía sau lá vàng phát sáng mà lá vàng không bị xuyên thủng?
Tại sao hầu hết các hạt anpha đi thẳng, còn một số hạt lệch đi hướng khác?
Có thể rút ra kết luận từ TN trên?
I. Thành phần cấu tạo của nguyên tử
Phiếu học tập số 2
Điền các thông tin thích hợp vào chỗ trống:
“ Nguyên tử phải có…(1)…có khối lượng lớn để có thể làm các hạt bị lệch khi va chạm. Nhưng phần mang điện tích dương này phải có…(2)…để phần lớn các hạt có thể xuyên qua khoảng cách giữa các nguyên tử vàng mà không bị lệch hướng. Điều đó chứng tỏ nguyên tử có cấu tạo...(3)…,phần mang điện dương là …(4)….
Xung quanh hạt nhân có…(5)…tạo nên vỏ nguyên tử.
(1) phần mang điện dương
(2) kích thước rất nhỏ
(3) rỗng
(4) hạt nhân.
(5) các electron
 b – Cấu tạo của hạt nhân nguyên tử:
Sự tìm ra proton.
Sự tìm ra nơtron.
Hạt nhân nguyên tử được tạo thành bởi các proton và nơtron.
Proton, p, mang điện tích dương 1+.
Nơtron, n, không mang điện.
Trong nguyên tử: Số proton = số electron.
2- Hạt nhân nguyên tử
II. Kích thước và khối lượng của nguyên tử
 1 – Kích thước:
Đơn vị đo kích thươc nguyên tử là nanomet (nm), angstrom
1nm = 10-9m, 1 = 10-10 m, 1nm = 10
- Nguyên tử nhỏ nhất là nguyên tử H,
RH = 0,053 nm
- Đường kính của hạt nhân khoảng 10-5 nm.
- Đường kính của e, p khoảng 10-8 nm.
 2 – Khối lượng :
Để biểu thị khối lượng nguyên tử, phân tử và các hạt p, n, e người ta dùng đơn vị khối lượng nguyên tử , ký hiệu là u, còn gọi đvC.
1 u bằng 1/12 khối lượng của 1 nguyên tử C đồng vị 12.
1u = 1/12 * 19,9265. 10-27 kg
= 1,6605. 10-27 kg
II. Kích thước và khối lượng của nguyên tử
 KHỐI LƯỢNG VÀ ĐIỆN TÍCH CỦA CÁC HẠT CẤU TẠO NÊN NGUYÊN TỬ
Qua bảng trên,các em có thể rút ra kết luận gì?
Khối lượng của nguyên tử tập trung hầu hết ở hạt nhân
Câu hỏi củng cố
1- Các hạt cấu tạo nên nguyên tử là:…
A- electron và nơtron
B- electron và hạt nhân
C- proton và nơtron
D- electron, proton và nơtron
Sai rồi!
Sai rồi!
Sai rồi!
Chính xác!
2- Các hạt cấu tạo nên hạt nhân là
A- eletron và nơtron
B- eletron và proton
C- proton và nơtron
D- eletron, proton và nơtron