Bài 1. Sự hấp thụ nước và muối khoáng ở rễ

Chương I
CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNG
A- CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNG
Ở THỰC VẬT
1
RỄ LÀ CƠ QUAN HẤP THỤ NƯỚC VÀ KHOÁNG
CƠ CHẾ HẤP THỤ NƯỚC VÀ KHOÁNG Ở RỄ
ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC NHÂN TỐ MÔI TRƯỜNG ĐỐI VỚI QUÁ TRÌNH HẤP THỤ NƯỚC VÀ KHOÁNG Ở RỂ
2
3
Company LOGO
RỄ LÀ CƠ QUAN HẤP THỤ NƯỚC VÀ KHOÁNG
CƠ CHẾ HẤP THỤ NƯỚC VÀ KHOÁNG Ở RỄ
ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC NHÂN TỐ MÔI TRƯỜNG ĐỐI VỚI QUÁ TRÌNH HẤP THỤ NƯỚC VÀ KHOÁNG Ở RỂ
RỄ LÀ CƠ QUAN HẤP THỤ NƯỚC VÀ ION KHOÁNG
CƠ CHẾ HẤP THỤ NƯỚC VÀ ION KHOÁNG Ở RỄ
BÀI 1: SỰ HẤP THỤ NƯỚC VÀ MUỐI KHOÁNG Ở RỄ
* Vai trò của nước với đời sống TV
- Dung môi hòa tan các chất.
- Giảm nhiệt độ cơ thể khi thoát hơi nước.
- Tham gia 1 số quá trình trao đổi chất.
- Đảm bảo độ nhớt của chất nguyên sinh, đảm bảo hình dạng của tế bào.
- Ảnh hưởng đến sự phân bố của thực vật.
1. Hình thái của hệ rễ
I. RỄ LÀ CƠ QUAN HẤP THỤ NƯỚC VÀ ION KHOÁNG
Dựa vào hình 1.1 hãy mô tả cấu tạo bên ngoài của hệ rễ?
- Hệ rễ gồm 2 loại: rễ chính và các rễ bên.
Rễ gồm miền lông hút và miền sinh trưởng.
Miền lông hút phát triển. Tế bào lông hút ( do tb biểu bì kéo dài) thích nghi với chức năng hút nước:
+ Thành tb mỏng, ko thấm cutin.
+ Có 1 không bào lớn ở trung tâm.
+ Áp suất thẩm thấu rất cao do hoạt động hô hấp mạnh của rễ.
- Rễ đâm sâu, lan rộng và sinh trưởng liên tục => số lượng khổng lồ các lông hút => làm tăng diện tích bề mặt tiếp xúc với đất => cây hấp thụ được nhiều nước và muối khoáng.
Bộ rễ thực vật trên cạn phát triển thích nghi với chức năng hấp thụ nước và muối khoáng như thế nào?
Hình 1.1
Cấu tạo bên ngoài của hệ rễ
2. Rễ cây phát triển nhanh bề mặt hấp thụ
I. RỄ LÀ CƠ QUAN HẤP THỤ NƯỚC VÀ ION KHOÁNG
II . CƠ CHẾ HẤP THỤ NƯỚC VÀ MUỐI KHOÁNG Ở RỄ CÂY.
1. Hấp thụ nước và các ion khoáng từ đất vào tế bào lông hút.
a. Hấp thụ nước
Cơ chế thụ động (thẩm thấu):
Nước từ đất (môi trường nhược trương)  tb lông hút (MT ưu trương) nhờ sự chênh lệch áp suất thẩm thấu.

- Dịch tb lông hút là ưu trương do:
+ Quá trình thoát hơi nước ở lá giảm lượng nước ở rễ.
+ Quá trình chuyển hóa vật chất trong cây, rễ hấp thụ ion khoáng  tăng nồng độ các chất tan.
II . CƠ CHẾ HẤP THỤ NƯỚC VÀ MUỐI KHOÁNG Ở RỄ CÂY.
1. Hấp thụ nước và các ion khoáng từ đất vào tế bào lông hút.
a. Hấp thụ nước
b. Hấp thụ muối khoáng
- Các ion khoáng xâm nhập vào tế bào rễ cây một cách chọn lọc theo hai cơ chế :
+ Thụ động: Cơ chế khuếch tán từ đất (nơi nồng độ cao) đến tb lông hút (nồng độ thấp).
+ Chủ động: Di chuyển ngược chiều gradien nồng độ và cần năng lượng.
2. Dòng nước và các ion khoáng đi từ lông hút vào mạch gỗ của rễ.
II . CƠ CHẾ HẤP THỤ NƯỚC VÀ MUỐI KHOÁNG Ở RỄ CÂY.
Con đường gian bào
- Là con đường đi theo không gian giữa các tế bào và không gian giữa các bó sợi xenlulôzơ bên trong thành tế bào.
- bị ngăn trở bởi đai Caspari không thấm nước
b. Con đường tế bào chất
Nước và các ion khoáng di chuyển qua hệ thống không bào từ tb này sang tb khác nhờ các sợi liên bào nối liền các không bào.
2. Dòng nước và các ion khoáng đi từ lông hút vào mạch gỗ của rễ.
Con đường gian bào
b. Con đường tế bào chất
2. Dòng nước và các ion khoáng đi từ lông hút vào mạch gỗ của rễ.
Đai Caspari có vai trò gì ?
 Đai Caspari có vai trò điều chỉnh dòng vận chuyển vào trung trụ.
2. Dòng nước và các ion khoáng đi từ lông hút vào mạch gỗ của rễ.
Vì sao nước từ lông hút vào mạch gỗ của rễ theo một chiều?
Do sự chênh lệch áp suất thẩm thấu của tế bào theo hướng tăng dần từ tế bào lông hút vào mạch gỗ.
III. ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG ĐỐI VỚI QUÁ TRÌNH HẤP THU NƯỚC VÀ MUỐI KHOÁNG Ở RỄ CÂY
Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ nước và các ion khoáng là : Nhiệt độ, ánh sáng, ôxy, pH., đặc điểm lý hoá của đất.....
Rễ cây ảnh hưởng đến môi trường như thế nào? Ý nghĩa của vấn đề này trong thực tiễn.
Rễ cây bèo tây, bèo cái hấp thụ kim loại nặng như chì, đồng...; cây sậy hấp thụ amoniac, phenol, thủy ngân nitrat…rễ tiết dịch ảnh hưởng đến pH đất, vsv.
Con đường gian bào
Nước,
ion khoáng từ đất
Lông hút
Cơ chế thụ động
Cơ chế chủ động
Tế bào mạch gỗ của rễ
Con đường tế bào chất
Con đường gian bào: Đi qua khoảng không gian giữa các tế bào
Con đường TBC: Đi xuyên qua tế bào chất của các tế bào
Đối với cây trên cạn, khi bị ngập úng thì rễ cây thiếu ôxi. Thiếu ôxi phá hoại tiến trình hô hấp bình thường của rễ, xảy ra hô hấp kị khí, tích luỹ các chất độc hại đối với tế bào và làm cho lông hút chết, không hình thành được lông hút mới. Không có lông hút thì cây không hấp thụ được nước, cân bằng nước trong cây bị phá huỷ và cây bị chết.
1. Giải thích vì sao cây trên cạn bị ngập úng lâu sẽ chết.
Câu 2, Nêu sự khác biệt giữa hấp thụ nước và muối khoáng? Trong sx nông nghiệp, con người áp dụng biện pháp kĩ thuật nào để tăng khả năng hấp thụ nước và ion khoáng của rễ cây?
Cơ chế hấp thụ nước: nước đi từ nơi có nồng độ chất tan thấp  nơi có nồng độ chất tan cao.
Cơ chế hấp thụ ion khoáng: Ion khoáng đi từ nơi có nồng độ chất tan cao  nơi có nồng độ thấp hơn. Ngoài ra, ion khoáng còn được hấp thụ theo cơ chế chủ động
* Biện pháp kĩ thuật
- gieo trồng đúng thời vụ.
- bón phân, làm đất tơi xốp.
- chống nóng, chống lạnh kịp thời.
- hạn chế sự tổn thương, làm gãy lông hút.
Câu 3, Vì sao ở một số cây như: cây thông, cây sồi, rễ không có lông hút mà chúng vẫn hấp thụ được nước và muối khoáng?

Một số TV, rễ ko có lông hút (thông, sồi..): rễ có nấm bao bọc  hấp thụ nước và muối khoáng dễ dàng

Câu 4, So sánh sự khác biệt trong sự phát triển của hệ rễ cây trên cạn và cây thuỷ sinh? Giải thích?

Rễ TV trên cạn phát triển hơn rễ TV thủy sinh vì TV thủy sinh hấp thụ nước ở tất cả các cơ quan.
Sự hút khoáng thụ động của tế bào phụ thuộc vào:
A. Chênh lệch nồng độ ion.
B. Hoạt động trao đổi chất.
C. Cung cấp năng lượng.
D. Hoạt động thẩm thấu.


CỦNG CỐ
Chon phương án đúng
Đ
2.Sự xâm nhập chất khoáng chủ động của tế bào phụ thuộc vào:

A. Gradien nồng độ chất tan.
B. Hiệu điện thế màng.
C. Trao đổi chất của tế bào.
D. Tham gia của năng lượng.
Đ
3- Rễ cây hút nước nhờ bộ phận nào?
Đỉnh sinh trưởng.
Rễ chính.
Rễ phụ
Miền lông hút
Đ
4- Đâu là vai trò quan trọng của nước?
Dung môi hoà tan các chất
Tham gia quá trình trao đổi chất
Giảm nhiệt độ cơ thể
Thành phần cấu tạo cơ thể
Đ
5- Tại sao khi cây ngập nước lại chết
Do nồng độ pH giảm.
Do quá trình hút nứơc giảm.
Do hô hấp kị khí tạo chất độc đối với cây.
Do rễ bị thối
Đ