Bài 1. Giao tiếp, văn bản và phương thức biểu đạt

Cô mời bạn A.
Cô: Con hãy cho biết từ nhà con đến trường mất bao nhiêu thời gian?
Trò: Thưa cô từ nhà con đến trường mất 20 phút đi ô tô ạ.
Để hiểu rõ hơn giao tiếp là như thế nào? sản phẩm của chúng là gì? chúng có sự phân loại ra sao? bài hôm nay chúng ta sẽ đi tìm hiểu về vấn đề này?
Quan sát đoạn hội thoại chúng ta cho cô biết: Đó có phải là giao tiếp giữa cô giáo và học sinh không? hãy giải thích ?
Viết đơn xin phép nghỉ học.
Muốn nghỉ học
Xác định: Trong 3 thông tin trên, thông tin nào là:
- Quá trình giao tiếp.
- Mục đích giao tiếp
- Sản phẩm của quá trình giao tiếp? Sản phẩm đó tồn tại dưới những dạng nào?
- Phương tiện dùng để giao tiếp?
Phụ huynh học sinh gọi điện,viết đơn gửi cho cô giáo.
Cho các văn bản:
Đơn xin nghỉ học, biên bản họp lớp..
2.ý kiến, bàn luận về việc bảo vệ môi trường.
3. Văn bản giới thiệu về trường NewTOn
4.Văn bản: Trình bày quang cảnh giờ ra chơi ở sân trường trường NewTon.
6.Văn bản trình bày diễn biến một buổi đi ngoại khóa.
5. Văn bản: Bày tỏ tình cảm của em với cái cây trước cửa nhà.
Có 2 bạn học sinh tranh luận như sau:
Bạn A: Các văn bản này có hình thức trình bày giống nhau, có mục đích giao tiếp giống nhau.
Bạn Hà: Các văn bản này có hình thức trình bày rất khác nhau nhưng có nội dung giống nhau.
Bạn Bình: Các văn bản này có nội dung và hình thức, kiểu văn bản khác xa nhau, chúng không hề giống nhau.
* ý kiến của con là gì? con ủng hộ ý kiến bạn nào?
Chia lớp làm 4 nhóm - thảo luận
Yêu cầu:
Nhóm 3: Giao tiếp là gì? nêu ví dụ về một số cuộc giao tiếp. Hãy nhập vai nhân vật giao tiếp chuyển đến lớp ít nhất 3 cuộc giao tiếp vừa nêu trong ví dụ.
Nhóm 2: Văn bản phải đạt được những yêu cầu gì? Trong văn bản nhóm 1 trình bày đã đạt được yêu cầu đó chưa?
Nhóm 1: Văn bản là gì? văn bản tồn tại dưới những dạng nào? ví dụ cụ thể về những dạng tồn tại của văn bản? (con hãy đóng vai nhân vật đê thực hiện 1 văn bản ).
Nhóm4: Có mấy kiểu văn bản thường gặp, đó là những kiểu loại văn bản nào? Hãy tạo 1văn bản trong số các kiểu văn bản đó và đọc to trước lớp?
Nhóm 5: 6 kiểu văn bản được cô nêu thường được gặp ở trong những tình huống nào? hãy diễn 1 tình huống.
H? Qua việc thảo luận ở trên ta hiểu giao tiếp là gì?
Giao tiếp là hoạt động trao đổi thông tin, tình cảm ... bằng ngôn ngữ.
H? Văn bản là gì?
Văn bản là chuỗi lời nói miệng hay bài viết có chủ đề, liên kết, mạch lạc, rõ ràng phù hợp để đạt đươc mục đích giao tiếp.
H? Có những kiểu văn bản và phương thức biểu đạt nào thường gặp?
Kiểu văn bản và phương thức biểu đạt thường gặp.
Bài tập: Cho các tình huống giao tiếp sau, lựa chọn kiểu văn bản và phương thức biểu đạt phù hợp.
Hành chính công vụ
- Hai đội bóng đá muốn xin phép sử dụng sân vận động của thành phố.
- Tường thhuật lại diễn biến trận bóng đá.
Văn bản tự sự
Tả lại những pha bóng đẹp trong trận đấu.
Văn bản Miêu tả.
Giới thiệu quá trình thành lập và thành tích của hai đội.
Văn bản thuyết minh
- Bày tỏ lòng yêu mến môn bóng đá.
Văn bản biẻu cảm
- Bác bỏ ý kiến cho rằng bóng đá là môn thể thao tốn kém làm ảnh hưởng không tốt đến việc học tập và làm việc của nhiều người.
Văn bản nghị luận.
* Ghi nhớ.
- Văn bản là chuỗi lời nói miệng hay bài viết có chủ đề, liên kết, mạch lạc, rõ ràng phù hợp để đạt đươc mục đích giao tiếp.
- Có 6 kiểu văn bản thường gặp: Tự sự, miêu tả, biểu cảm ,nghị luận, thuyết minh,hành chính công vụ.
- Giao tiếp là hoạt động trao đổi thông tin, tình cảm ... bằng ngôn ngữ.
Đọc và nêu những nội dung chính trong phần ghi nhớ.
III. Luyện tập.
Chia lớp 4 nhóm.
Yêu cầu
Nhóm 1: Bài tập 1. Sách giáo khoa trang 17
Nhóm 4: Tạo lập một văn bản sau đó chỉ ra phương thức biểu đạt của văn bản đó.
Nhóm 2. Làm bài tập 2. Sách giáo khoa trang 18
Nhóm 3: Tạo lập một văn bản sau đó chỉ ra phương thức biểu đạt của văn bản đó.
a) Một hôm, mẹ Cám đưa cho Tấm và Cám mỗi đứa một cái giỏ, sai đi bắt tôm, bắt tép và hứa, đứa nào bắt được đầy giỏ sẽ thưởng cho một cái yếm đỏ. Tấm vốn chấm chỉ lại sợ dì mắng nên mải miết suốt buổi bắt đầy một giỏ cá tôm lẫn tép . Còn Cám luôn được nuông chiều, chỉ ham chơi nên mãi đến chiều chẳng bắt được gì. Thấy Tấm bắt được đầy giỏ, Cám bảo chị:
Chị Tấm ơi chị Tấm!
Đầu chị lấm
Chị hụp cho sâu
Kẻo về dì mắng.
Tấm tưởng thật hụp xuống thì Cám trút hết giỏ tôm tép của Tấm vào giỏ mình rồi chạy về nhà trước.
b) Trăng đang lên. Mặt sông lấp lánh ánh vàng. Núi Trùm cát đứng sừng sững bên bờ sông thành một khối tím thẫm uy nghi, trầm mặc. Dưới ánh trăng dòng sông sáng rực lên, những con sóng nhỏ lăn tăn gơn đều mơn man vỗ nhẹ vào hai bên bờ cát.
( Khuất Quang Thụy)
c) Muốn xây dựng một đất nước giàu mạnh phải có nhiều người tài giỏi. Muốn có nhiều người tài giỏi thì học sinh phải ra sức học tập văn hóa và rèn luyện thân thể, bởi vì chỉ có học tập thì các em mới có thể trở thành những người tài giỏi trong tương lai.
b) Trúc xinh trúc mọc đầu đình
Em xinh em đứng một mình cũng xinh
c) Nếu ta đẩy quả địa cầu quay quanh trục theo hướng tay trái sang tay phải mà chúng ta gọi là hườgs từ tây sang đông thì hầu hết các điểm trên bờ mặt quả địa cầu đều chuyển động, đều thay đổi vị trí và vẽ thành những đường tròn.