Bài 1. Các phép chiếu hình bản đồ cơ bản

PHẦN MỘT : ĐỊA LÍ TỰ NHIÊN

CHƯƠNG MỘT : BẢN ĐỒ

BÀI 1: Các phép chiếu hình bản đồ
cơ bản
Nội dung bài học
Bản đồ là gì ?
- Bản đồ là hình ảnh thu nhỏ một phần hay toàn bộ bề mặt Trái Đất lên mặt phẳng , trên cơ sở toán học nhất định nhằm thể hiện các đối tượng địa lí tự nhiên , kinh tế - xã hội và mối quan hệ giữa chúng ; thông qua khái quát nội dung và được trình bày hệ thống kí hiệu bản đồ .
1. Phép chiếu phương vị
- Phép chiếu phương vị là phương pháp thể hiện mạng lưới kinh, vĩ tuyến của mặt cầu lên mặt phẳng.
- Để tiến hành phép chiếu phương vị đứng, người ta cho mặt chiếu (giấy vẽ bản đồ) tiếp xúc với cực của Địa cầu sao cho trục của Địa cầu vuông góc với mặt chiếu.
Với nguồn sáng chiếu từ tâm quả Địa cầu, trên mặt chiếu các kinh tuyến là những đoạn thẳng đồng quy ờ cực. Các vĩ tuyến là các vòng tròn đồng tâm ở cực. Càng xa cực, khoang cách giữa các vĩ tuyến càng dãn ra.
Phép chiếu này bảo đảm chính xác ở khu vực trung tâm bản đồ, càng xa trung tâm càng kém chính xác. Phép chiếu này thường dùng để vẽ bàn đồ khu vực quanh cực.
2. Phép chiếu hình nón

Phép chiếu hình nón là cách thể hiện mạng lưới kinh, vĩ tuyến của Địa cầu lên mặt chiếu là mặt hình nón, sau đó triển khai mặt chiếu hình nón ra mặt phẳng : tuỳ thuộc vào vị trí của trục hình nón so với trục của Địa cầu sẽ có các phép chiếu hinh nón khác nhau.
Đế tiến hành phép chiếu hình nón đứng, người ta lấy mặt chiếu là hình nón chụp lên mặt Địa Cầu sao cho trục của hình nón trùng với trục Địa cầu ; sau đó từ tâm chiếu (tâm Địa cầu) ta chiếu các điểm trên Địa cầu lên mặt chiểu hình nón
Khi triển khai hình nón ta sẽ được một bản đồ hình quạt, các kinh tuyến là những đoạn thẳng đồng quy ờ cực, vĩ tuyến là những cung tròn đồng tâm
Chỉ có vĩ tuyến tiếp xúc giữa Địa cấu và mặt nón là chính xác, còn các vĩ tuyến khác đều dài ra, nên phép chiếu này không đảm bảo được hình dạng và diện tích. Phép chiếu hình nón đứng thường dùng để vẽ bản đồ ờ các vùng đất thuộc vĩ độ `trung bình (khu vực ôn đới) và kéo dài theo vĩ tuyến như : Liên bang (LB) Nga, Trung Ọuốc, Hoa Kì...
3. Phép chiếu hình trụ
Phép chiếu hình trụ là cách thể hiện lưới kinh, vĩ tuyến của Địa cầu lên mặt chiếu là mặt hình trụ, sau đó triển khai mặt trụ ra mặt phẳng.
Tuỳ theo vị trí của trục hình trụ so với trục Địa cầu sẽ có các phép chiếu hình trụ khác nhau.
Trong phép chiếu hình trụ đứng, mặt chiếu là một hình trụ bao quanh quả Địa cầu. Vòng tròn tiếp xúc giữa Địa cầu và hình trụ là vòng Xích đạo 
Theo phép chiếu này, chỉ có đường Xích đạo là giữ nguyên được độ dài còn khoảng cách và độ dài các vĩ tuyến khác đều bị dãn ra; các vĩ tuyến ớ gần Xích đạo bị dãn ít, càng xa Xích đạo càng bị dãn nhiều.
Kinh, vĩ tuyến đều là những đường thẳng song song. Bản đồ này chỉ chính xác ở vùng Xích đạo, càng xa Xích đạo càng kém chính xác. Phép chiếu này thường được dùng để vẽ bản đồ thế giới hoặc các khu vực gần Xích đạo.
XIN CẢM ƠN