Bach đang

Kĩ thuật trồng rừng
CHƯƠNG II.Kĩ thuật trồng bạch đàn Urô.
Tên thường dùng: bạch đàn Urô.
Tên khác: bạch đàn nâu.
Tên khoa học: eucalyptus urophylla
I. Công dụng
Trồng rừng công nghiệp cung cấp nguyên liệu cho sản xuất giấy, sợi, làm gỗ băm dăm, ván nhân tạo, cột điện, trụ mủ và củi đun…cây trồng từ 15-20 năm dùng lấy gỗ cưa xẻ thành gỗ hộp, gỗ ván làm nhà, đóng đồ gia dụng, làm cầu, gỗ xây dựng…
Cây trồng tán che chắn mưa rơi, ngăn dòng chảy, hạn chế xói mòn, rửa trôi đất, cây còn dùng làm cảnh, lấy bóng mát, hoa để nuôi ong lấy mật…
Làm đồ gia dụng
TÁN RỪNG CHE PHỦ ĐẤT
II. Đặc điểm lâm học chủ yếu.

1. Hình thái:
Cây gỗ lớn, cao 40-50m, đường kính ngang ngực 40-50cm, thân thẳng, tròn đều, cành lá nhỏ, tỉa cành tự nhiên, ít mấu mắt, độ cao dưới cành lớn.
Phần gốc có vỏ xù xì, màu nâu, phía trên nhẵn màu nâu nhạt, gỗ màu đỏ hồng, có gân và bền.
Lá hình mũi mác, màu xanh đậm, mọc cách, cuống dài.
Hoa mọc thành cụm gồm 3-4 hoa ở nách lá, nở vào tháng 3-4.
Quả hình cầu, có nắp đậy, phần đầu chứa hạt, quả chín vào tháng 9-10, 1kg hạt có 45-50 ngàn hạt.
Thân bạcg đàn urô
Lá và hoa bạch đàn urô
Gỗ và thân cây bạch đàn urô
Lá và quả bạch đàn urô
2. Vùng phân bố:
Phân bố tự nhiên ở Timô, phía đông quần đảo Australia.
Phân bố ở những nơi có điều kiện như sau:
Vĩ độ: 8-10o vĩ Nam
Độ cao: 3000m so với mực nước biển.
Lượng mưa: 1000-1500m
Nhiệt độ tháng nóng nhất:29o,lạnh nhất:8-12o.
Sương giá ít có, trừ vùng núi cao.
Ngoài ra còn có ở Indonesia, Malaysia, Brazin, Nam Phi, Công-gô…
ở Việt Nam, bach đàn Urô được trồng ở nhiều nơi từ Bắc tới Nam, chủ yếu ở những vùng thấp dưới 400-500m, ưa đất thịt nhẹ, thịt trung bình, thịt nặngvà sét nhẹ, chua, tầng đất dày >=50-60cm, ít đá sỏi, thoát nước tốt.
VÙNG PHÂN BỐ TỰ NHIÊN CỦA BẠCH ĐÀN URÔ
3. Đặc điểm sinh thái, sinh trưởng và tái sinh.
Tốc độ sinh trưởng nhanh, có thể đạt 2,3-3,5m chiều cao và 3-4cm đường kính sau 4-5 năm trồng.
Có khả năng tái sinh chồi rất mạnh.
III. KĨ THUẬT TRỒNG
1.Điều kiện trồng:
Phù hợp với điều kiện tự nhiên vùng phân bố.

2. Nguồn giống:
Sử dụng giống phải do bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn công nhận, không sử dụng giống không rõ nguồn gốc, xuất xứ:
Xuất xứ Lembata và Mt.Egon trồng ở vùng Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ, Tây Nguyên.
Xuất xứ Lewototri trồng ở vùng Đông Nam Bộ.
Dòng vô tính PN2, PN14 trồng ở vung trung tâm và những vùng có điều kiện sinh thái tượng tự.
3. Tạo cây con.
a. Vườn ươm:
Gần nơi trồng, gần nơi lấy đất đóng bầu, gần nguồn nước tưới và tiện đi lại. Địa hình tương đối bằng phẳng, độ dốc < 50, không bị úng ngập.
Vườn ươm cây
b. Tạo bầu:
Vỏ bầu: bằng túi polietilen, đường kính 5-6cm, cao 10-12cm, bầu phải thoát nước được bằng cách đục lỗ ở đáy hoặc không có đáy.
Ruột bầu:
Ruột bầu để tạo cây con bằng hạt: đất mặt vườn ươm hoăc dưới thực bì + phân chuồng hoai + supe lân theo tỉ lệ 92% đất : 4-6% phân chuồng hoai : 1-2% supe lân.
Ruột bầu để tạo cây con bằng hom: đất tầng B sàng qua mắt lưới 0,4-0,5cm, loại bỏ tạp chất.
Cho hỗn hợp vào đầy 1/3 chiều cao vỏ bầu, ấn mạnh để định hình đáy bầu rồi cho tiếp hỗ hợp đầy bầu, ấn nhẹ và cho tiếp đến miệng bầu.
Xếp bầu trên luống đã chuẩn bị, luống rộng 1m, dài 5-10m, vun đất quanh luống, tạo gờ cao hơn mặt luống 5-10cm, nện chặt để giữ bầu đứng thẳng, giữa luống có rãnh rộng 40-50cm, sâu 20-25cm so với mặt bầu.
Bầu để trồng cây
c. Tạo cây bằng hạt
Xử lí hạt:ngâm hạt trong dung dịch thuốc tím 0,05% trong 12h, thay nước ngâm tiếp 12h nữa > vớt ra rửa bằng nước sạch > để ráo nước.
Chuẩn bị khay gieo: khay bằng gỗ hoặc tôn kích thước 1×0,5×0,1m, đáy đục 5-6 lỗ đường kính 4cm. Cho đất cát hoặc đất mịn sàng qua mắt lưới 0,2cm vào đầy khay, phun dung dịch benlat 1%, liều lượng 1l/m2để khử trùng trước khi gieo 5-7 ngày.
* Gieo hạt
Trộn hạt với tro hoặc cát mịn, gieo đều hạt trên mặt khay, 1kg/60-100m2.
Dùng đất mịn rắc đều phủ kín hạt.
Dùng bình hoa sen tưới nhẹ cho đất đủ ẩm.
Cắm ràng ràng hoặc đặt khay dưới giàn có lưới che 50% ánh sáng.
Tưới nước đủ ẩm cho cây mỗi ngày đến khi cây được 2-3 lá, cao 2-3cm.
Tỉa những cây tốt cấy vào bầu.
*Cấy cây.
Tưới nước đủ ẩm cho bầu và cây gieo trước khi cấy cây 1-2h.
Dùng que nhọn chọc sâu 1cm ở giữa bầu, đặt cây cho rễ thẳng và lá nằm ngang mặt bầu, ép nhẹ cho rễ tiếp xúc với đất và giữ cho cây đứng thẳng.
Cách đặt cây vào bầu
*Chăm sóc
Cây được 7-10 ngày thì kiểm tra và tỉa dặm những cây chết.
Khi cây ổn định thì dỡ bỏ dàn che.
Làm cỏ, phá váng định kì 3-4 tuần/lần.
Phòng trừ nấm bệnh: phun benlat 0,5%, 0,5-1l/m2.
Thường xuyên kiểm tra, bắt diệt sâu ăn lá hoặc cắn cây.
Nếu cây sinh trưởng kém phải bón thúc 2 lần (phân NPK(5:10:3) hoặc supe lân):
Lần 1:cây được 40 ngày tuổi bón 0,14g/bầu.
Lần 2:cây được 60 ngày tuổi bón 0,3g/bầu.
Hoà đủ lượng phân cần bón 1 lần cho 1000 bầu trong 30l nước rồi tưới.
Tưới phân xong phải tưới nước rửa lá, không tưới lúc trời nắng gắt hoặc mưa to.
Trước khi đem cây đi trồng 15-20 ngày thì ngừng tưới nước, chăm sóc và phải đảo bầu để hãm cây.
Tưới nước cho cây
Làm cỏ, phá váng
d. Tạo cây con bằng hom (nhân giống vô tính)
* Nhà, luống và nền giâm hom.
Tạo cây con với số lượng lớn phải làm nhà giâm hom, xây luống và lều giâm hom theo đúng thiết kế của chuyên gia vườn ươm.
Tạo cây con với số lượng ít thì xây các luống giâm rộng 1,2-1,4m, dài 3-5m, thành luống cao 0,1-0,15m, mặt đáy luống dốc 3% về phía rãnh thoát nước về hai bên thành luống.
Trong luống xếp các bầu đất hoặc đổ cát thô sạch làm giá thể cấy hom. Trên luống có giàn hoặc lưới che 50% ánh sáng ở tầm cao 2-2,5m nhằm để cây có ánh sáng vừa đủ và giữ ẩm cho hom giâm.
Nhà, luống, nền ươm cây
* Tiêu chuẩn cây con đem trồng.
Tuổi: 2,5-3 tháng.
Chiều cao: 20-25cm.
Đường kính cổ rễ: 0,2cm.
Sinh lực: cân đối, không cong queo, không sâu bệnh.
Cây con đem trồng
b. Vườn giống lấy hom
Làm vườn gần nơi giâm hom trên nền đất vườn ươm đã được cày bừa kĩ.
Giống để lấy hom phải là cây hom hoặc cây mô thế hệ đầu của các xuất xứ hoặc dòng ưu trội đã được công nhận và phải được trồng trước đợt thu chồi đầu tiên ít nhất 2 tháng
Cự li trồng 40x30, kích thước hố 40x40x40.
Bón lót 1kg phân chuồng hoai hoặc 200g phân lân hữu cơ vi sinh và 50g phân NPK.
Nước phải đủ ẩm cho cây, làm cỏ vun gốc định kì 2 tháng 1 lần sau một lần cắt cồi lấy hom phải dọn vệ sinh, vun xới quanh gốc và phun benlat 0,15-0,3%, 1lit/m2
- Chỉ sử dụng giống lấy hom trong 3 năm
c. Kĩ thuật tạo chồi, cắt chồi và tạo hom
Tạo chồi: sớm nhất là khi cây trồng ở vườn giống được 2 tháng. Dùng kéo sắc cắt ngang thân cây cách mặt đất 20-30cm. Sau khi cắt dùng benlat 0,15-0,3% để khử trùng.
Cắt chồi lần đầu khi cây được 28-30 ngày. Cứ 10->15 ngày cắt chồi 1 lần. Không cắt chồi vào lúc nắng nóng.
+ Tiến hành: dùng kéo sắc cắt sát thân cây chỉ để lại 2 lá hoặc 2 chồi ngủ ở gốc chồi. Sau khi cắt xong, nhúng gốc chồi ngâm trong nước sạch để nơi mát để tạo hom.
Tạo cây con bằng hom
Tạo hom: mỗi chồi có thể cắt 1->2 hom
+ hom 1:dùng kéo sắc cắt lấy 1 hom ngọn dài 7->10cm có 6->8 lá, không làm trầy xước hoặc dập gốc hom. Cắt ở vị trí 0,2cm phía dưới của đốt dưới cùng.
+ hom 2: cắt kế dưới hom ngọn nhưng chỉ lấy 2 đốt (mang 2 lá)dài 5->7cm và dùng thuốc kích thích ra rễ. Hom cắt ngày nào giâm ngày ấy.
d.Kĩ thuật giâm hom
* Nguyên tắc chung:giâm hom được thực hiện trước khi trồng 2.5->3.5 tháng, nếu giâm trước quá lâu phải có biện pháp hãm cây bằng cách không hoặc rất hạn chế tưới nước bón phân.
Sau khi cắt, hom phải được ngâm ngay trong dung dịch benlat 0,02% trong 15->20 phút.
+ vớt hom 1 ra xử lí với IBA bột 0,02% hoặc ABT bôt 0,03%.
+ vớt hom 2 ra xử lí bằng IBA bột 0,1%
- Phòng chống nấm bệnh: dùng benlat 0.06%hoặc thuốc tím 0,1% tưới vào giá thể các luống giâm hom, tưới ướt sâu 3 cm trước khi cấy hom 12 giờ.
- Tưới nước ẩm toàn bộ giá thể trong luống giâm, dùng que nhọn chọc lỗ sâu 2->3cm, rồi cấm hom vào, bóp nhẹ đất quanh gốc hom, tránh làm mất thuốc kích thích ra rễ và trầy xước gốc hom.
d. Chăm sóc giâm hom.
Sau khi cấy hom xong, dùng nilon phủ kín lên khung vòm luống giâm hom để giữ ẩm và tưới phun sương cho hom (trừ ban đêm). Cứ 30->40 phút tưới 1 lần từ 7->10s -> giữ lá hom luôn ẩm, độ ẩm phải > 80% và nhiệt độ <=30oC, tưới liên tục 3->5 tuần đến khi bộ rễ hom phát triển hoàn chỉnh. Sau đó giảm tưới nước 1 tuần rồi chuyển hom ra nuôi dưỡng tại vườn ươm:
+ Với hom giâm trong cát chuyển ra cấy vào bầu phải tưới nước che nắng như ở nhà giâm cho đến khi cây ổn định rồi bỏ giàn hoặc lưới che.
Khung vòm luống giâm hom
+ Với hom giâm trong bầu chuyển ra và xếp thành luống.
Cứ 1 tuần tưới phân 1 lần với liều lượng 1kg phân NPK (3:10:3) trong 33 lít nước cho 5000 bầu và tưới nước rửa lá sau khi tưới phân
Tưới nước đủ ẩm cho cây, nhặt lá rụng, hom chết, nhổ cỏ dại. Không tưới nước 2 tuần trước khi xuất cây đi trồng.
Phòng nấm bệnh: cứ 1 tuần 1 lần phun benlat 0,06%, 0,2l/m2.
Trị nấm: mỗi tuần 2 lần phun benlat 0,08%, 0,2/m2.
e. Tiêu chẩn cây con đem trồng
Tuổi: 2-2.5 tháng
Chiều cao vút ngọn: 20-30cm
Đường kính cổ rễ: 0.3cm
Sinh lực: khỏe mạnh, không cụt ngọn cong queo sâu bệnh, hình dáng cân đối.
3.4. trồng rừng và bảo vệ rừng
Thời vụ trồng
Tùy vào điều kiện khí hậu của từng vùng mà chọn thời vụ trồng như sau:
+ vụ xuân hè trồng từ tháng 3-> tháng 5, nếu thời tiết khộng thuận thì trồng muộn hơn 10->15 ngày.
+ vụ thu đông trồng từ tháng 8->10
*Lưu ý: chọn những ngày mưa phùn, mưa nhỏ, trời râm hoặc nắng nhẹ, đất trong hố đủ ẩm để trồng cây.
b. Phương thức và mật độ trồng
Trồng thuần loài
Mật độ trồng 1110 cây/ha, cự li 3x3m hoặc 1660 cây/ha, cự li 3x2m.
c.Xử lí thực bì
Tùy theo từng dạng thực bì mà có biên pháp xử lí khác nhau như sau:
- Cỏ may, cỏ lông lợn, cây bụi thưa sinh trưởng kém: phát trắng, dọn sạch theo băng rộng 2m xếp theo đường đồng mức. Nếu độ dốc dưới 15o dùng cày ngầm kết hợp dọn thực bì và làm đất.
Tế guột hoặc xen cây bụi rải rác sinh trưởng từ trung bình trở lên: phát dọn sạch băng trồng rộng 2m, dùng cày ngầm thì không cần phải dọn.
Nứa tép xen ít cây bụi, cỏ cây bụi xen cỏ: phát trắng, xếp thành đống hoặc thành băng ngang dốc.
*Lưu ý: xử lí thực bì phải hoàn thành trước khi cuốc hố 7->10 ngày.
d. Làm đất
Nơi dốc dưới 20o: cày ngầm một lưỡi sâu 60->70cm theo đường đồng mức, sau đó cuốc hố kích thước 30x30x30cm.
Nơi dốc trên 20o: cuốc thủ công theo hố kích thước 40x40x40cm.
+ khi cuốc hố để riêng lớp đất mặt ra một bên. Khi lấp hố cho lớp đất dưới xuống trước rồi phủ lớp đất mặt lên trên.
+ Cuốc và lấp hố phải xong trước khi trồng 7->10 ngày.

e. Bón lót
Kết hợp khi bón lót bón 300g phân VS + 200gNPK (25:58:17) cho 1 hố.
Bỏ phân xuống đáy hố, lấp đất đầy 2/3 chiều cao hố, trộn đều đất + phân -> lấp đầy đến miệng hố.
f. Cách trồng
Dùng cuốc (bay) moi 1 hốc ở giữa hố sâu hơn chiều cao bầu cây 2->3cm, rạch bỏ vỏ bầu, đặt bầu ngay ngắn xuống lỗ hố đã moi, gạt đất ngập 1/2 chiều cao bầu, ấn nhẹ, lấp tiếp đất kín đến cỗ rễ, ấn chặt quanh cao hơn mặt đất kín đến cổ rễ, ấn chặt quanh bầu cây, vun đất hình mu rùa cao hơn mặt đất 4->5cm
Rạch vỏ bầu và đặt bầu xuống hố
g. Chăm sóc rừng trồng
Trồng dặm ngay sau khi trồng được 8->10 ngày. Cây con trồng dặm và cách trồng được tiến hành như trồng chính. Có thể tiến hành trồng dặm 2-3 đợt đảm bảo tỉ lệ sống cao.
chăm sóc 3 năm liền:
Năm đầu chăm sóc 2 lần:
+ Lần đầu: trồng được 1->2 tháng thì tiến hành phát thực bì, cắt dây leo, dẫy cỏ và vun xới quanh gốc với đường kính 80cm.
+ Lần 2 (vào tháng 10-11): phát thực bì, cắt dây leo, vun xới quanh gốc cây với đường kính 0.8m.
*Lưu ý: cây trồng vụ thu đông chỉ chăm sóc 1 lần vào tháng 10-11 và tiến hành chăm sóc như lần đầu.
Năm thứ hai chăm sóc 3 lần:
Lần 1 (tháng 3-4): như chăm sóc lần đầu năm 1. Bón thúc lần thứ nhất 200gNPK (5:10:3) cho 1 gốc, theo rạch rộng 10cm, sâu 10-15cm, dài 30cm phía trên dốc, cách gốc 20-25cm, lấp kín đất.
Lần 2 (tháng 7-8): phát thực bì toàn diện, vun xới quanh gốc đường kính 1m, tỉa cành lòa xòa cao 1m.
Lần 3 (tháng 10-11): phát thực bì.
Năm thứ 3 chăm sóc 2 lần:
Lần 1 (tháng 3-4):
+ Phát thực bì, tỉa cành lòa xòa tầm 1,5-2m, dẫycỏ quanh gốc đường kính 1m.
+Bón thúc lần 2: 200g NPK/cây, bón cách gốc 30-50cm, bón như lần 1.
Lần 2 (tháng 7-8): phát thực bì, chặt cây bệnh, phát cỏ quanh gốc cây.

Tỉa cành
Phát thực bì
h. Bảo vệ rừng
phòng chống sâu bệnh:
Thường xuyên theo dõi tình hình sâu bệnh hại -> có biện pháp phòng trừ phù hợp.
+ Nơi bị nhiễm bệnh rải rác: nhổ, cắt, đốt các cây bị bệnh.
+Nơi bị sâu bệnh hại tập trung: bắt, diệt hoặc phun thuốc theo sự chỉ dẫn của cơ quan bảo vệ thực vật.
+ nơi thường xảy ra dịch bệnh: có kế hoạch theo dõi, phòng trừ bằng biện pháp tổng hợp.
Phòng chống cháy rừng và các tai hại khác
- Làm băng trắng cản lửa có chiều rộng 10-12m. Trước mùa khô phải dọn thực bì, đưa vật liệu cháy ra khỏi băng.
Không mang hay đốt lửa, đốt ong trong rừng
Không cho người và gia súc phá hoại rừng trồng.
IV. KHAI THÁC CHÍNH VÀ TÁI SINH CHỒI
1. khai thác chính:
Tuổi khai thác chính:7-8 năm (nguyên liệu cho công nghiệp giấy, sợi, ván nhân tạo).
Năng sất rừng: 20m3/ha/năm >sản lượng thu được: 140-160m3/ha
Mùa khai thác:cuối mùa khô đến đầu mùa mưa.
Phương thức khai thác: chặt trắng.
Khai thác bạch đàn urô
Yêu cầu kĩ thuật khi chặt:
Chặt sát gốc, gốc chặt không quá 7-10cm.
Dao chặt phải thật sắc để gốc không bị bong vỏ.
Mặt cắt trên gốc phải phẳng, nhẵn và hơi nghiêng.
Nếu gốc chặt có nhiều sợi gỗ đứt râu tôm phải dùng cưa hoặc dao sắc cắt cho bằng.
Mở miệng chặt hướng cho cây đổ về phía theo chiều gió.
Chú ý đề phòng, tránh tai nạn trong lúc chặt cây.
Đưa toàn bộ cây gỗ đă chặt và cành lá ra khỏi rừng.
2. Tái sinh chồi.
Chồi sẽ mọc ở gốc chặt sau 10-15 ngày, khi chồi được 8-10 tuần tuổi , cao 80-100cm thì chọn tỉa và nuôi dưỡng chồi.
Chọn và giữ lại 1 chồi khoẻ, mập và thẳng nhất mọc sát mặt đất ở hướng đón gió để nuôi dưỡng.
Dùng dao sắc tỉa bỏ chồi không cần thiết, cắt sát gốc cây mẹ và phải tỉa nhiều lần đến khi chồi giữ lại cao trên 2m.
3. Chăm sóc, bảo vệ rừng chồi.
Chăm sóc rừng chồi giữa 2 năm liền:
Năm I: chăm sóc 2 lần :
Lần đầu vào tháng 3 sau khi chặt.
Lần 2 vào trước mùa khô.
Phát cây bụi và dây leo chèn ép cây chồi.
Vun xới đất quanh gốc cây và vun đất vào gốc rộng 0,8m và lấp kín gốc chồi.
Năm thứ 2: chăm sóc 1 lần vào đầu mùa mưa và được tiến hành như năm nhất.
Bảo vệ rừng chồi cũng được thực hiện đầy đủ và nghiêm chỉnh bằng các biện pháp đã được áp dụng cho rừng trồng ban đầu cho đến khi rừng chồi đã được khép tán.