Ankin

Ankin
Nhóm 6_Lọc hoá dầu 51
1
*Trong phân tử ankin có liên kết C ≡ C nên nó có tính chất hoá học giống anken : tham gia phản ứng cộng với tác nhân nucleophin.
IV.Tính chất hóa học
*Ngoài ra một số ankin có dạng R−C≡C−H có tính chất hoá học đặc trưng.

Nhận xét:
1.Phản ứng cộng.
2.Phản ứng oxi hóa
3.Ph?n ?ng d?c trung c?a R-C?C-H
Ankin
Nhóm 6_Lọc hoá dầu 51
2
1.1 Phản ứng cộng với Hiđro.
Khi có mặt xúc tác kim loại như Ni, Pt, Pd…thì ankin cộng với Hiđro
- Ban đầu tạo ra anken.
- Sau đó anken có thể phản ứng tiếp với Hiđro tạo thành ankan
VD: Etin tác dụng với H2
Ankin
Nhóm 6_Lọc hoá dầu 51
3
Muốn phản ứng chỉ tạo ra anken, ta phải thêm các tác nhân làm giảm hoạt tính của của xúc tác, làm yếu xác tác.
VD: xúc tác “Lindlar Pd” là hệ xúc tác Pd/CaCO3 được kết hợp với Pb(CH3COO)2/quynolin.Kết quả sẽ tạo ra anken cấu hình Cis-
Ankin
Nhóm 6_Lọc hoá dầu 51
4
1.2 Phản ứng cộng Halogen
Dưới tác dụng xúc tác là các halogenua kim loại, điều kiện t0 thì halogen dễ dàng tham gia phản ứng cộng với ankin theo 2 giai đoạn:
Giai đoạn 1
Giai đoạn 2
VD:
Ankin
Nhóm 6_Lọc hoá dầu 51
5
1.3 Phản ứng cộng với HX
Hướng cộng vào liên kết C≡C theo quy tắc Maconhicop.
Phản ứng xảy ra theo 2 giai đoạn:
Giai đoạn 1: Phản ứng tạo ra ankenyl halogenua
Giai đoạn 2: Khi hdrohalogenua phản ứng sẽ tạo ra gem-đihalogen
ankan
Ankin
Nhóm 6_Lọc hoá dầu 51
6
VD: 3-metylpent-1-in tác dụng với hidrobromua
3-metylpent-1-in 2-brom-3-metylpent-1-en
2-brom-3-metylpent-1-en 2,2-dimetyl-3-metylpentan
Ankin
Nhóm 6_Lọc hoá dầu 51
7
Trong điều kiện có mặt chất tạo gốc thì phản ứng không tuân theo quy tắc Maconhicop.(trái quy tắc Maconhicop)
3-metylpent-1-in 1-brom-3-metylpent-1-en
Ankin
Nhóm 6_Lọc hoá dầu 51
8
1.4 Phản ứng với H2O
Giống như anken, ankin cũng tham gia phản ứng với H2O tạo ra ancol có công thức:
Ancol này không bền nhanh chóng chuyển thành chất sau:
*Nếu R’ là gốc hidrocacbon no thì sản phẩm là xeton.
*Nếu R’ là H thì sản phẩm là andehit.

Ankin
Nhóm 6_Lọc hoá dầu 51
9
2. Phản ứng oxi hoá.
Akin cháy hoàn toàn tạo thành CO2, H2O và toả nhệt mạnh.
VD:
∆H = -1300kJ/mol
∆H < 0
4-metylpent-2-in
2.1 Phản ứng cháy.
Ankin
Nhóm 6_Lọc hoá dầu 51
10
2.2 Phản ứng với KMnO4
- Trong điều kiện nhiệt độ thấp và môi trường trung tính thì phản ứng tạo ra Dixeton.
- Còn trong điều kiện không khống chế pH của môi trường và không làm lạnh thì mạch cacbon sẽ bị đứt tại liên kết ba tạo ra 2 axit cacboxinic.
Ankin
Nhóm 6_Lọc hoá dầu 51
11
Một số trường hợp:
* Nếu ankin là Etin ( R và R’ đều là H).
+ Trong môi trương trung tính cho sản phẩm là HOOC-COOH
+ Trong môi trường axit:Cho sản phẩm là CO2.
* Nếu R là H. Ankin có công thức RC≡CH
* Nếu Ankin RC≡CR’ với R, R’ đều khác H.
* Nếu ankin là Etin ( R và R’ đều là H).
* Nếu R là H. Ankin có công thức RC≡CH
Ankin
Nhóm 6_Lọc hoá dầu 51
12
2.3 Phản ứng ozon hoá
Phản ứng ozon hoá ankin cho sản phẩm các axit cacboxynic.

Phản ứng ozon hoá làm đứt mạch cacbon ở vị trí liên kết bội. Đây là phản ứng để xác định vị trí liên kết bội trong phân tử ankin
Ankin
Nhóm 6_Lọc hoá dầu 51
13
3. Phản ứng đặc trưng của ankin R-C ≡ C-H
Các ankin R-C ≡ C-H có điện tử của các bon bên ngoài nối ba ít bị che chắn nên cặp điện tử dùng chung giữa C-H bị hút về phía cacbon, làm cho nhóm này có tính axit yếu.
Nhận xét:
Các ankin loại này có tính axit lớn hơn tính axit của NH3, ankan và anken.
Hidro ankin là hidro đính với Csp linh động hơn so với các hidro trong ankan, anken.
Ankin
Nhóm 6_Lọc hoá dầu 51
14
3.1 Phản ứng thế nguyên tử hidro ankin.
Nguyên tử hidro ankin sẽ bị thay thế bởi kim loại kiềm.
VD:3-metylpent-1-in tác dụng với Na, KNH2
NH3 lỏng
Ankin
Nhóm 6_Lọc hoá dầu 51
15
3.2 Tác dụng với hợp chất cơ kim loại.
Lực axit của các ankin lớn hơn của các ankan, anken nên ankin đẩy được ankan, anken ra khỏi hợp chất cơ kim loại của chúng.
Ankin
Nhóm 6_Lọc hoá dầu 51
16
3.3 Tác dụng với phức của bạc hoặc đồng

Do tính axit của các ank-1-in nên chúng có khả năng tạo kết tủa khi cho phản ứng với bạc amoniocat, phức đồng amonicat.
Bạc ankinua, màu vàng nhạt
Đồng ankinua, màu đỏ nâu.
VD:
Axetilen là hợp chất duy nhất trong dãy đồng đẳng của nó phản ứng với phức tỉ lệ 1:2
Ankin
Nhóm 6_Lọc hoá dầu 51
17
3.4 Phản ứng oligome hoá.
Phản ứng đime hoá.
Ni[(C6H5)3P]2(CO)2
Phản ứng oligome hoá là phản ứng trùng hợp của một số phân tử lại với nhau. Thường là các đime, trime, tetrame…
vinyl axetylen
Phản ứng trime hoá.
60-700C, 15 atm
Ankin
Nhóm 6_Lọc hoá dầu 51
18
Ngoài ra có phản ứng tetrame hoá, pentme hoá…