AN TOÀN TRONG PHÒNG THÍ NGHIỆM

An toàn trong phòng thí nghiệm hóa học
Nội dung
Hóa chất và những tai nạn về hóa chất.
Làm thế nào để tránh tai nạn trong PTN?
PTN an toàn.
Tiếp xúc an toàn với vật liệu nguy hiểm.
Phòng, chống cháy, nổ.
Bảo quản hóa chất an toàn.
Các quy tắc an toàn trong PTN hóa học.
Hóa chất và Một số tai nạn liên quan đến hóa chất
50 năm trước : sản xuất ra 1 triệu tấn hóa chất
Ngày nay : trên 400 triệu tấn.
Mỗi năm lại có hơn 1000 hóa chất mới được sản xuất ra và hiện có hơn 80.000 chất đang hiện hành trên thị trường. ở Việt Nam

Hóa chất và Một số tai nạn liên quan đến hóa chất
Hóa chất sử dụng ở Viêt nam hàng năm : hơn 9 triệu tấn (hơn 3 triệu tấn phân bón và 4 triệu tấn sản phẩm dầu lửa).
Hóa chất đã góp phần không nhỏ nâng cao chất lượng cuộc sống của con người, bảo vệ và nâng cao năng suất cây trồng, chữa bệnh, tạo ra vật liệu mới có nhiều tính chất mà vật liệu tự nhiên không có
Hóa chất và Một số tai nạn liên quan đến hóa chất
Hoá chất chứa đựng nhiều nguy cơ tiềm ẩn gây cháy nổ, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp nếu như không biết cách sử dụng; trong đó, có nhiều tai nạn lao động lớn và nhiều loại bệnh nghề nghiệp hiểm nghèo như bệnh ung thư gây ảnh hưởng đến sự phát triển thai nhi, gây biến đổi gen,...
Hóa chất cũng có thể gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người và phá hủy môi trường sinh thái.
Tai nạn hóa chất
26.6.1997 Aachen (Đức)
GV yêu cầu HS lớp 7 (13 tuổi) làm vệ sinh bàn học. HS sử dụng etanol để tẩy các vết mực bẩn trên bàn. Chúng không mở cửa sổ và kết quả là tạo ra một hỗn hợp nổ gồm etanol và không khí. Một HS bật diêm, nổ lớn làm 21 HS bị thương, 4 em bỏng nặng.
Tai nạn hóa chất
11.2-2005 PTN dược liệu - khoa dược - ĐH Y Dược TP Hồ Chí Minh
- Sự cố về điện gây cháy, nổ các hỗn hợp dung môi sắc kí lớp mỏng.
- Thiệt hại vật chất: 0,5 tỷ VNĐ.
- May mắn không thiệt hại về người.
Tai nạn hóa chất
18.4.2005 VP đại diện công ti Thiết bị giáo dục 1, 56 Ngô Bệ, Tân Bình -TP Hồ Chí Minh
- Cháy, bỏng nặng 01 người.
- Nguyên nhân: tiếp xúc giữa H2SO4 đặc, KClO3 và KMnO4.
An toàn trong PTN hóa học
Các tai nạn có thể tránh được, nếu như:
Có PTN an toàn.
Hiểu biết về việc tiếp xúc với hóa chất độc hại.
Phòng chống cháy nổ và sơ cứu.
Bảo quản hóa chất an toàn.
Tuân thủ các quy tắc an toàn trong PTN
Thế nào là PTN an toàn
Có 2 lối thoát hiểm, không khóa, không để các vật cản như túi xách, ghế. trên lối thoát hiểm.
Hóa chất chỉ lấy đủ dùng, có kho hóa chất. Bàn TN lát gạch chịu axit, kiềm, bố trí theo hàng dọc để GV kiểm soát.
Hệ thống điện an toàn, các thiết bị điện có tiếp đất. Định kì kiểm tra an toàn điện.
Có tủ thuốc sơ cứu, tủ hood. Có bình cứu hỏa.
Bình quân một HS có diện tích PTN là 6m2.
An toàn tiếp xúc với hóa chất nguy hiểm
Các nguyên tắc kiểm soát hóa chất
1/ Thay thế: Loại bỏ các chất hoặc các quá trình độc hại, nguy hiểm hoặc thay thế chúng bằng thứ khác ít nguy hiểm hơn hoặc không còn nguy hiểm nữa.
2/ Quy định khoảng cách hoặc che chắn giữa người lao động và hóa chất nhằm ngăn cách mọi nguy cơ liên quan tới hóa chất đối với người lao động.
3/ Thông gió: sử dụng hệ thống thông gió thích hợp để di chuyển hoặc làm giảm nồng độ độc hại trong không khí chẳng hạn như khói, khí, bụi, mù.
4/ Trang bị phương tiện bảo vệ cá nhân cho người lao động nhằm ngăn ngừa việc tiếp xúc trực tiếp với hóa chất
Phòng chống cháy nổ
Sự nguy hiểm cháy, nổ thường gặp trong PTN
- Hệ thống điện, thiết bị điện trong PTN
- Nguy cơ nồng độ cao các dung môi dễ cháy nổ.
- Sử dụng gas hóa lỏng không an toàn.
- Do sắp xếp bảo quản hóa chất không đúng quy định.
- Đa số các PTN không đảm bảo an toàn khi xảy ra sự cố.
Cháy và phân loại
Điều kiện cần và đủ của cháy là gì?
- Vật liệu cháy.
- Đủ oxi.
- Nguồn nhiệt.
Thiếu một trong ba điều kiện trên không xảy ra cháy.
Cháy và phân loại (EU)
Nhóm A: cháy các chất hữu cơ rắn như gỗ, giấy, vv.
Nhóm B: cháy các chất lỏng như cồn, dầu mỏ, paraffin, vv.
Nhóm C: cháy các chất khí: H2, CH4, C2H2, vv.
Nhóm D: cháy kim loại: Na, Mg, Al, vv.
Cách phân loại của US chỉ khác nhóm C cháy do chập điện, cháy máy vi tính và các thiết bị điện.
Các biện pháp sơ cứu
Hầu hết các tổn thương ở PTN là:
Đứt tay, chảy máu.
Bỏng do nhiệt.
Bỏng do hóa chất (axit, kiềm, bạc nitrat, phenol vv.)
Các biện pháp sơ cứu
Xử lí:
- Đứt tay, chảy máu - dùng băng để cầm máu.
- Bỏng do nhiệt - làm mát bằng nước lạnh ít nhất là 10 phút.
- Bỏng trên 30% - dùng băng che các vết bỏng và đưa đến bệnh viện gần nhât.
- Bỏng do hóa chất (axit, kiềm, bạc nitrat, phenol vv.)
Các biện pháp sơ cứu
Xử lí:
Bỏng do axit : ngâm vết bỏng trong dòng nước lạnh, rửa bằng dung dịch NaHCO3
Trong khi sơ cứu, những trường hợp bị thương nặng cần gọi cấp cứu khẩn cấp, điện thoại 115.
Gọi cấp cứu
Nơi xảy ra tai nạn.
Tên bạn là gì, cơ quan, đơn vị nào.
Điều gì đã xảy ra.
Bao nhiêu người bị thương.
Không ngừng cuộc gọi đến khi có người tiếp nhận thông tin của bạn.
Bảo quản hóa chất trong PTN hóa học
Hóa chất trong PTN được sắp xếp theo tính chất nguy hiểm của chúng chứ không theo vần A, B, C!
Tại sao?
Bảo quản hóa chất trong PTN hóa học
Axit axetic + axetaldehyt
Kali clorat + Kali pemangnanat + kali hiđrosulphat
Copper (II) sulphide + cadimi chlorat
Khi kết hợp lại chúng gây nổ rất nguy hiểm.
Bảo quản hóa chất trong PTN hóa học
Chất oxi hóa: để trong tủ chống cháy, không có vật liệu cháy.
Các dung môi dễ bắt lửa: giữ ở thùng phuy, container dưới đất, bên ngoài PTN.
Các chất ăn mòn: đựng trong các dụng cụ chịu axit.
Các hóa chất độc: để ở tủ có khóa riêng.
Các quy tắc an toàn khi làm việc trong PTN hóa học
Không ăn, uống, hút thuốc trong PTN.
Không chạy trong PTN.
Không để túi xách, ghế, vv. trên lối đi trong PTN.
Mặc quần dài và áo bảo hộ khi làm TN.
Đeo kính bảo vệ mắt khi làm việc với axit, kiềm.

Các quy tắc an toàn khi làm việc trong PTN hóa học
Tóc dài cần búi cao trong PTN.
Dùng bóp cao su để lấy hóa chất lỏng, tuyệt đối không dùng miệng để hút.

Các quy tắc an toàn khi làm việc trong PTN hóa học
Một phút để ghi các quy tắc an toàn.
Một giờ để thảo luận các quy tắc an toàn.
Một tuần để sắp xếp lại PTN.
Một tháng, một năm và cả đời thực hiện các quy tắc an toàn.
Chỉ cần một giây không thực hiện quy tắc an toàn, chúng ta phải trả giá đắt!
Thảo luận phần 1
Câu hỏi 1. Điều kiện cần và đủ để xảy ra cháy là gì? Nêu các biện pháp phòng chống cháy, nổ trong phòng thí nghiệm.
Câu hỏi 2. Thế nào là PTN an toàn? Quy tắc sắp xếp, bảo quản hóa chất an toàn.
Câu hỏi 3. Các quy tắc an toàn trong PTN.