Array

KỸ NĂNG VIẾT BẢN TIN
Làm thế nào để viết được một bản tin
Cấu trúc của một bản tin
Lập kế hoạch viết một bản tin
1
LÀM THẾ NÀO ĐỂ VIẾT MỘT BẢN TIN
2
I. Tầm quan trọng của viết tin
Viết tin là một kỹ năng quan trọng của người làm công tác khuyến nông. Bởi vì tin tức có tác dụng là truyền đạt nhanh, cô đọng về một sự kiện gì đó. Nâng cao kỹ năng viết tin sẽ giúp người viết nâng cao kỹ năng viết.
Bất cứ ai cũng có thể học và viết tin được.
Yêu cầu một bản tin phải: Mạch lạc; Quan tâm chọn cách viết phù hợp.
3
II. Thực hiện 7 bước sau để có 1 bản tin hay:
Xem xét bài báo sẽ nói về cái gì.
Tìm tiêu đề (tên bản tin) thích hợp cho bản tin
Bản tin cần phải đầu đủ và đáp ứng các yêu cầu sau:
Phần lời dẫn: Phải trả lời 5 câu hỏi sau:
Ai? (Who)
Cái gì? (What)
Khi nào? (When)
Ở đâu? (Where)
Tại sao? (Why)
4
Gây sự chú ý của người đọc bằng cách sử dụng tình huống mở, như nêu 1 câu hỏi hay một vài sự kiện mà người đọc sẽ bị bất ngờ!
Phần thân bài: Ở phần này bắt đầu đưa ra chi tiết của sự kiện. Nêu ý tưởng hay trích dẫn đôi ba dẫn chứng từ người được bạn phỏng vấn (người chứng kiến). Lời nói của người chứng kiến phải đạt vào ngôi thứ ba trong bài viết (ông ấy, bà ấy, nó hoặc chúng nó). Sử dụng thể chủ động, để cho người đọc cảm thấy nó thực sự đang xảy ra!
Phần cuối của Bản tin: Cố gắng kết thúc bằng một trích dẫn hoặc câu đáng nhớ!
5
Chọn vị trí thích hợp để trình bày hình ảnh.
Tại điểm cuối cùng của bản tin, đặt tên của tác giả.
Đọc lại và chỉnh sửa những chỗ cần thiết.
Kiểm tra lỗi chính tả!
6
II. Cấu trúc của một bản tin
Bản tin cũng có cấu trúc. Nó được gọi là cấu trúc tam giác ngược (hay còn gọi là cấu trúc kim tự tháp ngược).
Cấu trúc tam giác ngược, nghĩa là chúng ta phải sắp xếp các thông tin trong bài sao cho hợp lý. Thông tin nào quan trọng nhất thì phải đưa lên đầu, rồi lần lượt đưa những thông tin ít quan trọng hơn.
Trong mỗi đoạn văn cũng bắt đầu với thông tin quan trọng nhất, rồi đến thông tin kém quan trọng hơn.
7
Giai thoại về tam giác ngược
Có một giai thoại thú vị về cấu trúc tam giác ngược như sau. Ngày xưa, khi chưa có máy in kỹ thuật số và công nghệ in ấn, tin tức chủ yếu viết ra giấy rồi truyền bằng tay. Một lát lại có một mẫu tin được truyền đến và thế là ông biên tập đòi phải có cái phòng để ông ta sắp xếp tin theo trật tự thông tin nào quan trọng nhất ông ta đưa lên trên. Vì thế người đọc khi vào phòng tin để đọc thì luôn luôn lấy được phần thông tin ở bên trên đó là thông tin thiết yếu, quan trọng nhất của sự kiện.
8
Phải viết đầy đủ 5W và 1H
Như phần trên đã nói nếu xem bản tin như hình ảnh của 1 tam giác ngược. Tức là, người viết phải sắp xếp nêu ra ý chính rồi sau đó bù đắp thêm thông tin phụ. Nhưng vấn đề là bạn phải biết cái nào là những thông tin phụ cần phải thêm vào?
Bạn nên tuân theo 6 yếu tố (6Ws). Thực ra không có 6W mà chỉ có 5W thôi! Cái yếu tố thứ 6 đó không phải W mà là H. Như vậy mỗi bản tin phải có who(ai), where(ở đâu), what(cái gì), why(tại sao), when(khi nào) và how(làm thế nào).
9
Trước khi bắt tay vào viết bạn phải trả lời câu hỏi sau:
Tại sao xảy ra sự kiện này? Hãy suy nghĩ làm thế nào để kể lại sự kiện cho bạn bè. Bạn có thể bắt đầu như thế này: “Các bạn sẽ không biết là tôi vừa mới gặp ai đâu!” Tiếp theo bạn có thể nói về nơi họ gặp, họ đã làm gì, và tại sao lại ‘chuyện lớn’. Chúng ta muốn nghe về hành động của nhân vật trong sự kiện đang xảy ra và tin tức đó là gì? Trong bất cứ nội dung của bản tin nào, bạn sẽ thấy là tất cả nội dung của bản tin đều được người ta sắp xếp tất cả hết vào 2 đoạn văn đầu, những thông tin thêm sau đó chỉ là phần bổ sung thêm.
10
Ví dụ
Ví dụ: Nếu viết tin về vụ đụng xe, tôi sẽ kể ra ai là nhân chứng (người đi đường, hành khách sống sót) thời gian và địa điểm đụng, tại sao đụng. Đó là thông tin chính (5W+1H). Và câu chuyện có thể được viết như sau:
11
Hai người sống sót trong vụ đụng xe nghiêm trọng tại đường Đồi Thông vào lúc 6 giờ sáng nay. Vụ va chạm xảy ra khi xe ông Mít đang vượt qua làn đường phía bên phải để tránh con chó. Bà Giôn cũng đang đi trên làn xe đó và không thắng kịp. Cả ông Mít và bà Giôn đều được đưa đi cấp cứu tại bệnh viện địa phương.
Trên đây không phải là một bản tin hay, chủ yếu để cho các bạn có ý tưởng có thể viết được 1 bản tin.
12
CẤU TRÚC
CỦA MỘT BẢN TIN
13
Một bản tin có 3 phần
Tên của bản tin: Tên không quá dài nhưng phải thể hiện được ý chính của bản tin
Lời dẫn: Thường được trình bày ngay sau tên bản tin. Yêu cầu lời dẫn phải thể hiện được nội dung tóm tắt của bản tin, và kích thích người đọc muốn hiểu chi tiết bản tin (tức là sau khi đọc lời dẫn họ muốn đọc tiếp nội dung ra sao?)
Thân bài: Là phần quan trọng và cần thiết. Do vậy để thân bài của bản tin đảm bảo chất lượng thì phải đáp ứng 1 trong những đòi hỏi sau đây: Sự kiện tốt hay xấu; có sức hấp dẫn, hoặc gây kích thích cho người đọc, hoặc sự kiện nêu trong bản tin phải có tính mãnh liệt; và lời bình luận phải sâu sắc. Có thể nêu tất cả những đặc tính trên.
14
Lời dẫn
YÊU CẦU:
Phải nắm được ý muốn của người đọc
Nội dung tin phải cần thiết bởi vì tin đó có thể là tốt, hoặc có tính hấp dẫn, hoặc kích thích, hoặc mãnh liệt (tàn bạo), lời bình luận quan trọng hoặc là tất cả những đặc tính trên
Chú ý: Có 2 cách viết lời dẫn trực tiếp và gián tiếp
15
Lời dẫn trực tiếp
Thường được sử dụng (nhưng không phải lúc nào cũng sử dụng cách viết lời dẫn này) để viết những tin nóng
Đưa ra thông tin (cái gì xảy ra) mà người đọc quan tâm, để họ không bỏ qua bài viết của bạn;
Về đặc điểm, viết phải đơn giản, súc tích, trực tiếp, sống động
16
Ví dụ lời dẫn của 1 tin nóng về trận cuồng phong như sau:
“Cơn bão Georges đã làm ngã cây cối tại bang Mississippi hôm qua kèm theo mưa lớn (hơn 2 feets), làm cho nước sông tràn bờ và những ngôi nhà dọc bãi biển cuốn trôi ra vịnh Mexico.”
17
Thân bài
Đoạn văn tiếp theo hoặc đoạn thứ 2 trong bản tin, viết như sau:
Có thể giải thích căn kẽ lời dẫn
Có thể đưa ra nội dung rộng hơn của lời dẫn
Có thể phát triển vài ý có đề cập trong lời dẫn
Có thể nêu ra câu chuyện này nói về cái gì
18
Ví dụ về thân bài: (tiếp theo ví dụ trên)
“Không có thương vong ghi nhận ở trên bờ vịnh. Nhưng cơn bão di chuyển chậm đã phá hủy hơn 200 dặm dọc theo bờ biển từ Biloxi về hướng tây đến Pensacola về hướng đông. Ước tính 2.000 người mất nhà cữa do cơ bão Geogers gây ra ở bang Mississippi và 1 triệu người bị cúp điện và điện thoại.”
19
Lời dẫn gián tiếp
Chủ đề của bản tin sẽ đề cập sau (sẽ nói trong trong phần thân bài)
Kích thích người đọc, có thể viết dưới dạng mô tả, kể chuyện hoặc diễn giải
20
Ví dụ 1 bài viết dưới dạng nội dung chính đề cập sau:
Phần lời dẫn: “Sau 30 năm tổng thống Jimmy Carter thành lập, Viện nghiên cứu năng lượng ở Rockies cho đến nay vẫn không có lấy 1 quán ăn tự phục vụ.
Phần thân bài: Bồn thí nghiệm bốc hơi nước của hệ thống năng lượng mặt trời giống như trong bộ phim Kinh dị; Để đưa được tua - bin gió vào, những kỹ thuật viên đã phải phá 1 cữa lớn để cho vừa cánh tua - bin gió, cái tua - bin đó hiện ló ra tương tự như ngón cái lòi ra từ một cái tất rách.”
21
Tiếp theo (Đã nói là tin đề cập sau... Cho nên đến giờ vẫn chưa hiểu bản tin muốn nói gì)
“Niềm hi vọng cho Viện năng lượng cũ kỹ này chợt lóe lên hơn 1 năm qua khi tổng thống Bush có buổi nói chuyện với Viện, ông là tổng thống đầu tiên đến thăm Viện kể từ khi ông Carter đưa ra quan điểm là việc nghiên cứu năng lượng gió và mặt trời ‘đã đi quá xa so với hiện tại’ cái thiết thực là làm sao giúp mọi người Mỹ và xe hơi sẽ hoạt động bằng dầu sinh học sản xuất từ thực vật.”
22
(Bây giờ mới đến) thông tin chính của bản tin (thường được trình bày trong phần thân bài)
“Nhưng một năm sau kể từ khi tổng thống viếng thăm, dòng tiền chảy vào Viện năng lượng đã tập trung dành cho chương trình nghiên cứu phát triển xăng dầu sinh học, nhưng số lượng tiền rót vào còn ít hơn mức chi tiêu của hệ thống hành chính của phủ tổng thống Bush. (câu kết như sau:) Câu chuyện của phòng thí nghiệm phản ánh sự thật rằng: Người Mỹ có thể dành tình yêu cho sự đổi mới và sáng tạo bằng cách cắt nhập khẩu dầu và tiết kiệm năng lượng, nhưng đó chỉ là ánh sáng ảo ảnh.”
23
Ngoài ra, người viết cần chú ý cái gì? Để bản tin hay hơn:
Nên sử dụng câu trích dẫn để đưa trở về ý chính của câu chuyện, như được mô tả trong phần thân bài
Phần thân bài của bản tin phải được viết chi tiết những ý mà bạn đã nêu ra trong phần lời dẫn và đề cập ở phần đầu của thân bài.
Phần thân của bản tin phải bổ trợ cho lời dẫn và phần đầu thân bài. Nếu bạn viết mà không bổ trợ cho phần lời dẫn và phần đầu của thân bài thì bạn đã viết sai lời dẫn và phần đầu thân bài.
24
Chú ý khi viết phần thân của bản tin
Có thể nêu nội dung của vấn đề từ phần đầu và kết luận ở phần cuối, tức là phát triển từ tổng quát đến thông tin chi tiết.
Có thể trình bày một cách chính xác những vấn đề cần thiết cho người đọc hoặc ý nghĩa của cái gì sẽ xảy ra tiếp theo
Đưa lời trích dẫn (thí dụ như theo ông A, người chứng kiến nói rằng …) để làm cho câu chuyện sống động
Trích dẫn cảm nghĩ, đừng trích dẫn sự việc (ví dụ nội dung bản tin nói về vụ đụng xe thì đừng trích dẫn như sau: Cũng giống vụ đụng xe hôm trước đã có 2 người bị thương …)
25
Kết thúc
Kết thúc bản tin còn được gọi là “cú đá Hồi mã thương” nghĩa là làm cho người đọc nhớ mãi về nội dung bản tin. Muốn vậy, phần kết thúc phải đảm bảo yêu cầu sau:
Phải có lý luận chắc chắn
Đưa ra tóm tắt cảm nhận về nội dung thông tin của mình không lặp lại thông tin mà bạn đã viết ở các phần trên
26
Một số cách viết kết thúc bản tin
Kết thúc bằng câu Trích dẫn: Cách này rất hay được sử dụng đối với những bản tin nóng. Phải tìm cho được 1 câu trong bản tin để tóm tắt ý chính của nội dung câu chuyện.
Ví dụ: “Nguồn tài trợ của chúng tôi thì không thể so sánh với giá của 1 máy bay ném bom B2 hoặc một chuyên cơ” đó là lời nói của Rob Farrington.”
Kết thúc bằng cách Nhắc lại: Trở lại những thông tin đã đề cập trong lời dẫn (nhưng không được viết y chang như phần lời dẫn) để nhấn mạnh thêm nội dung
27
Ví dụ cách viết kết thúc của một bản tin
“Thị trưởng Lindsay nêu ra các thuận lợi đối với sự an toàn của dân chúng hôm qua, chương trình mà ông ta sẽ ưu tiên cho năm tới là làm sạch đường phố là mục tiêu đầu tiên trong chi tiêu của ngân quỹ.”
The New York Times
28
Cách viết khác (cũng bản tin trên)
“Thị trưởng Lindsay đã đánh rơi cái chổi và nhặt được cái gậy tuần đêm hôm qua, đặt ra những luật lệ buộc thực thi tốt hơn cho việc xây dựng thành phố an toàn vào năm tới.”
The New York Daily News
29
Ví dụ khác: Kết thúc bằng cách trích dẫn lời của nhân chứng
“Đám hỏa hoạn trên tầng lầu của một khu chung cư trong thành phố Lefrak, ở khu Elmhurrst, thuộc phố Hoàng hậu, đã giết chết 3 người trong hôm thứ 5, người của công an chữa cháy đã nói như vậy.”
The Associated Press
30
Ví dụ cách viết khác (cũng tin trên): Kết thúc bằng cách Nhắc lại
“Những cơn gió mạnh kết hợp với hỏa hoạn trong khu cao ốc Hoàng hậu hôm qua, tạo ra một đám lửa gầm rít lan ra khu chung cư và tiến vào một nửa khu phố, giết chết 3 người và làm bị thương 22 người.”
The New York Daily News
31
Ví dụ một cách kết thúc bản tin khác
“Bà ta về hưu mang cái nịt tất và mặc đồ vải màu đen, hôm qua bà cụ 66 tuổi đã buộc tội người vận tải, mặc quần Jeans đã bạc màu, đôi dày cũ ở toà án thành phố Hoàng Hậu.”
Newsday
32
Ví dụ khác
“Jack Loizeaux là một nha sỹ trong một thị trấn tồi tàn, đó là một Mozart của sự thúc đẩy, một người uy tín với sức hút mãnh liệt. Giống như Joshua, ông ta cung kính và cứng rắn như bức tường đối với những kẻ giám mạo hiểm.”
AP News Features
33
Ví dụ khác
“Nếu các nhà vật lý sớm hoàn thành kỹ thuật tia chiếu laser, thì các bác sỹ có thể ngăn chặn ung thư vú không phát triển nhiều như hiện nay.”
The Toronto Star
34
Ví dụ khác
“Một giáo sư chuyên nghiên cứu về Bắc Cực của Trường đại học Colorado đã nói với nhóm sinh viên hôm qua, về những nghiên cứu của ông đang thực hiện.”
35
LẬP KẾ HOẠCH VIẾT MỘT BẢN TIN
36
Nội dung
Xác định người đọc cần cái gì?
Tìm ‘thông tin mới’ trong sự vật đã cũ
Ví dụ về cách viết tin
Kế hoạch đi thực tế và viết tin
37
Xác định người đọc cần cái gì?
Các bạn nên nhớ, mọi vật đều có chủ đề viết tin. Bởi vì, một sự vật đều mang trong mình nó nội dung; hình thức và đặc điểm vận động.
Nội dung: Các đặc điểm khác nhau
Hình thức lại bao gồm: Chất liệu; cấu trúc;
Đặc điểm vận động: Thời gian; không gian và cách thức vận động.
Vì vậy chúng cần phải khai thác cái nào người đọc đang muốn biết?. Muốn trả lời câu hỏi này chúng ta phải đi sâu, đi sát người đọc. Xin nhớ cho rằng đối tượng chính của chúng ta là nông dân. Vậy thì nông dân cần thông tin gì trong một sự vật?
38
Tìm thông tin mới trong sự vật đã cũ
Ví dụ trên địa bàn xã đã có một trại gà thịt tồn tại từ lâu, có thể chúng ta cho rằng nó tồn tại từ trước thì không có gì để mà viết tin. Nếu bạn suy nghĩ như vậy thì bạn đã sai: Thứ nhất giả sử mọi người dân trong khu vực đã biết hết nội dung, hình thức và phương thức hoạt động của trại thì chúng ta vẫn phải viết tin để cho những nông dân ở địa phương khác học tập; Thứ hai: Có thể bạn đã biết trại gà rộng bao nhiêu hecta nhưng chưa chắc bạn đã biết trại đó tiêu thụ như thế nào và vốn liếng ở đâu cung cấp; Có thể bạn cũng không nắm được quy trình kỹ thuật nuôi của trại ….
39
Vấn đề là bạn phải xác định cho được nông dân cần thông tin gì ở trại gà thịt? Ví dụ chúng ta xác định được là nông dân muốn biết hình thức ký kết hợp đồng nuôi gia công của trại hay hợp đồng bao tiêu sản phẩm (mà những điều này chắc chắn nhiều nông dân muốn biết). Như vậy thông tin mới đối với bạn đọc chúng ta đã xác định được là: PHƯƠNG THỨC KÝ HỢP ĐỒNG
40
Ví dụ về cách viết tin
Ta đã biết được người đọc muốn biết PHƯƠNG THỨC KÝ HỢP ĐỒNG thì bản tin có thể như sau:
Tên của bản tin có thể như sau: NHỜ KÝ KẾT HỢP ĐỒNG, TRẠI GÀ ÔNG NĂM THU NHẬP 4 TRIỆU ĐỒNG/45 NGÀY
Phần lời dẫn: Trại gà Ông Năm vừa mới bắt về 2.000 gà con 1 ngày tuổi ngày hôm qua. Đây là đợt nuôi thứ 100 trong hợp đồng ký kết giữa trại và Công ty Bưng Biền.
41
Ví dụ về cách viết tin
Phần nội dung có thể viết như sau: Toàn bộ gà con giống, thức ăn và chịu trách nhiệm kỹ thuật đều do Công ty Bưng biền cung cấp. Ông Năm chỉ đầu tư chi phí mặt bằng chuồng trại và thiết bị nuôi như, sàn, máng ăn, máng uống và công chăm sóc, điện nước. Để nuôi được 2.000 con gà Ông Năm phải đầu tư khoảng 20 triệu. (sau đây là phần kết thúc:) Ông Năm cho biết thêm “trang thiết bị có thể nuôi được 20 lứa gà mới phải thay, như vậy với 2.000 con gà ông thu nhập từ hợp đồng nuôi gia công là 4 triệu sau khi đã trừ chi phí điện, nước và nhân công”
Trương Công Giản, CTV-KN Suối Nguồn
42
Kế hoạch đi thực tế và viết tin
Lớp chia thành 6 nhóm, mỗi nhóm đi đến 1 hộ nông dân, tìm thông tin mới, viết tin, trình bày bản tin của nhóm.
Cách tính điểm: Tìm được thông tin cần thiết cho nông dân: 3 điểm; Viết tựa đề (tên của bản tin) 2 điểm; Viết lời dẫn nhập tốt, bao quát: 3 điểm; Viết phần nội dung và kết thúc hay và gợi nhớ cho người đọc: 2 điểm. Tổng số 10 điểm.
Yêu cầu: Không quá 200 chữ
Thời gian:
Đi thực tế: Buổi sáng của ngày học thứ 2 (không phải sáng thứ Hai ngày đầu tuần);
Viết và báo cáo: Buổi chiều của ngày học thứ 2(không phải chiều thứ Hai ngày đầu tuần).
43
HẾT PHẦN KỸ NĂNG VIẾT TIN
CẢM ƠN CÁC BẠN ĐÃ THAM GIA!
44